Er brýn þörf á veitingastöðum á Hlemmi?

Nú er mikið rætt um framúrkeyrslu við framkvæmdir við breytingar á Hlemmi. Það er að sjálfsögðu ekki til eftirbreytni. En það telst varla til stórra tíðinda þegar talað er um opinberar byggingaframkvæmdir.

Þeim mun meiri þörf er að vanda til verka og velta því fyrir sér hvers vegna er farið í viðkomandi framkvæmdir.

Ég hef heyrt mikið um offramboð á veitingastöðum í miðborg Reykjavíkur og að rekstur þeirra sé erfiður.

Ásóknin í að opna staði hefur verið slík að Reykjavíkurborg taldi sig þurfa að setja kvóta á fjölda þeirra á ákveðnum svæðum.

Á sama tíma er borgin svo að eyða háum fjárhæðum í að byggja upp húsnæði fyrir veitingastaði.  Svo háum fjárhæðum, og svo lágum leigutekjum að margir vilja halda því fram að engin leið sé að tekjurnar standi undir kostnaði við framkvæmdirnar.

Er ekki þörf á að ræða hvers vegna borgarstjórnarmeirihlutinn taldi nauðsynlegt að auka á framboð á veitingahúsnæði í og við miðborgina?

Taldi meirihlutinn þörf á því að auka samkeppni í veitingageiranum? (með niðurgreiðslu frá útsvars- og fasteignagjaldsgreiðendum).

Hvað verður næsta útspil?

Er ef til vill þörf á fleiri fataverslunum í miðborgina? 

 

 

 

Skattfé ekki spjálfsprottin auðlind

Ofmetin tollabandalög?

Það gengur mikið á varðandi "Brexit" en miðar lítið eða ekkert áfram. Alls kyns leiðir eru ræddar, en engin nýtur meirihluta í Breska þinginu.

Meðal þess sem haldið hefur verið á lofti er að nauðsynlegt sé fyrir Breta að vera í tollabandalagi með "Sambandinu".

En hve mikill ávinningur hefur verið af tollabandalaginu fyrir Breta?

Að sjálfsögðu er gott hvar sem er í heiminum að hafa enga tolla, enga kvóta, enga tollskoðun eða tollpappíra.

Ef Bretland er ekki í tollabandalagi með "Sambandinu" er það í sömu sporum og Bandaríkin, Kína eða Japan (og fjöldi annara ríkja).

En er það svo hræðilegt?  Hver hefur ávinningur Breta af tollabandalaginu verið síðast liðin 20 ár?

Skipta má útflutningi Breta í grófum dráttum í 4. flokka.

Útflutning á vörum til "Sambandsríkja", útflutning á þjónustu til "Sambandsríkja", útflutning á vörum til til annara ríkja og útflutning á þjónstu til annara ríkja.

Sé litið á þá staðreynd að tollabandalag á mestu leyti við útflutning á vörum til "Sambandsríkjanna", halda líklega margir að slíkt hafi vaxið hratt á undanförnum árum, en sú er ekki raunin, reyndar er það af flokkunm fjórum sá sem minnst hefur vaxið á undanförnum 2. áratugum.

Síðast liðna 2. áratugi hefur vöruútflutningur til "Sambandsríkja aðeins vaxið um 0.2% á ári að meðaltali.

Á sama tíma hefur vöruútflutningur til annara landa aukist um 3.3% á ári að meðaltali.

Útflutningur Breta á þjónustu hefur vaxið mun hraðar, en þar hafa "önnur lönd" einnig vinningin, en hann hefur aukist að meðaltali um 5.6% á ári, en þjónustu útflutningur til "Sambandsríkja" um 5.2% árlega.

Á áratugunum tveimur hefur vöruskiptahalli Breta gagnvart "Sambandinu" aukist úr u.þ.b. 6 milljörðum punda, í 95 milljarða punda árlega. Tveir stærstu vöruflokkarnir sem valda hallanum eru bílar og matvæli.

Miðað við íbúafjölda er þessi halli stærri en vöruskiptahalli Bandaríkjanna gagnvart Kína.

Reyndar er vert að nefna að vöruinnflutningur Kína, Bandaríkjanna, Indlands og Brasilíu til "Sambandsríkja" hefur á þessu tímabili aukist hraðar en Bretlands.  Þau njóta þó ekki tollabandalags.

En sé litið til þess að vöruskiptahalli Bretlands gagnvart "Sambandinu" kemur að stórum hluta frá matvælum og bílum, er hægt að draga þá ályktun að tollabandalagið komi að hvað bestum notum þar sem tollabandalagið beitir tollum til að vernda sinn "innri markað".

Það kemur sér vel fyrir stærsta bílaframleiðslulandið og stærsta landbúnaðarlandið, innan "Sambandsins"

Það er því líklegt að það kæmi sér vel fyrir Bretland að geta gert sína eigin viðskiptasamninga, því "Sambandið" er ekki mjög áfram um viðskiptasamninga sem gera þjónustuviðskipti frjálsari, en þar er styrkleiki Breta, en "Sambandið" stendur ekki jafn vel að vígi.

En það má líka líta á það svo að það sé ástand og gerð efnahagslífsins sem skiptir meira máli en tollabandalag.

Bretland er einfaldlega betri í útflutningi á þjónustu en vörum.  En þó að "innri markaðurinn" fyrir vörur hafi að mestu leyti komist í gagnið árið 1992, hefur það ekki náðst hvað varðar þjónustu.

Það er því ekki að undra að margir telji að Bretland stæði betur gæti það gert sína eigin viðskiptasamninga.

 

Þessi færsla og tölulegar staðreyndir í henni eruk að miklu leyti byggðar á þessari grein í The Guardian.

 

 

Meira en helmingur nýskráðra bíla í Noregi í mars eru rafmagnsknúnir

Þegar ég var að þvælast um netið, rakst ég á þessa athygliverðu frétt. 

Meira en helmingur af þeim bílum sem seldust í Noregi í mars voru rafmagnsbílar.  Mest munaði þar um gríðarlega sölu á Tesla model 3, en 5315 eintök voru seld í Noregi í mars.

29% af nýjum bílum í mánuðinum voru Tesla model 3, ótrúleg sala.  Rúmlega 58% af nýjum bílum voru rafmagnsbílar.

Noregur, þessi mikla olíuþjóð,  hefur tekið forystu sem rafmagnsbílaland. Á síðasta ári voru rúmlega 30% af nýjum bílum í Noregi rafmagnsbílar.

Óneitanlega vel af sér vikið.

 

 

Setti veiking eurosins flugfélag á höfuðið?

Nú þegar WOW flugfélagið er orðið gjaldþrota má víða heyra "gamla" sönginn um að all hefði nú farið öðruvísi ef annar gjaldmiðill væri á Íslandi, og ef hér væri euro kæmi svona ekki fyrir. 

Ef eurosins nyti við, væri WOW en að vaxa.

Þetta er söngur þeirra sem boða inngöngu í "Sambandið" og upptöku euros sem lausn á öllum vandamálum sem hrjá Íslenskan efnahag.

Það hlýtur eiginlega að teljast afleitt að vera nú þegar búin að taka upp euro, því þá er ekki hægt að taka það upp til að leysa vandamálin sem hrjá Eurosvæðið.

Og WOW er ekki eina flugfélagið sem hefur farið á höfuðið, ekki einu sinni á þessu ári. 

Í febrúar fór til dæmis Þýska flugfélagið Germania á höfuðið. Mig minnir að saga þess nái aftur á áttunda áratug síðustu aldar.

Á meðal ástæðna sem stjórnendur flugfélagsins gáfu fyrir gjaldþroti þess, var veiking eurosins gagnvart dollar.

En sjálfsagt væri Germania enn fljúgandi, bara ef þeir hefðu getað selt ferðir sínar í dollurum. 

Skyldi einhver trúa því?

 

 

 

 

 

Trúarsöfnuðir á siðlausu framfæri?

Þessi frétt á Vísi vakti athygli mína, fyrst auðvitað fyrirsögnin, "Þjóðkirkjan segir ríkið sýna siðlausa háttsemi".

En innihaldið er ekki síður fróðlegt.

Í fréttinni stendur t.d.: "Í minnisblaði þjóðkirkjunnar sem var sent samninganefndinni kemur fram að kirkjan sé afar ósátt við stjórnvöld fyrir að taka skerf af sóknargjöldum sóknarbarna kirkjunnar og setja í ríkissjóð. Af rúmum 1.500 krónum á mánuði fari aðeins rúmlega 900 krónur til kirkjunnar.

Kirkjan segir að fjárlagafrumvarp þessa árs hafi síðan aukið þetta misvægi. Þingið ákvað að lækka sóknargjald til safnaða um sjö krónur en hækka innheimt sóknargjald um 93 krónur. Þjóðkirkjan vill meina að ríkið hafi því tekið 223 milljónum króna meira frá söfnuðum kirkjunnar en árin áður."

Nú man ég ekki betur en að sóknargjöld hafi ekki verið að finna á skattframtölum Íslendinga um einhverja áratuga skeið.

Hvernig stendur þá á þessu "baktjaldamakki" á milli söfnuða landsins og ríkisins?  Hvers vegna er skattheimta ekki gegnsæ?

Hvernig getur "uppgjör" eins og þetta átt sér stað, ef engin "sóknargjöld" eru lögð á?

Hvernig getur það átt sér stað að þeir sem standa utan trúfélaga greiði sömu gjöld og þeir sem þeir sem tilheyra "sóknum"?

Hvers kyns siðferði er það?

Ef áætluð sóknargjöld eru ríflega 1500 á mánuði, er um að ræða yfir 18.000 á ári, en rétt ríflega 11.000 ef miðað er við 931.

Það er réttlætiskrafa að þessu verði hætt.

Það má alveg hugsa sér að ríkið innheimti slíkt áfram, en það ætti þá að vera í því formi að skattframteljendur óski þess.

Haka þurfi í reit sem stæði við eitthvað á þessa leið, "Framteljandi óskar eftir því að með skattgreiðslum verði dregið af sóknargjald, að upphæð 1.500, hvern mánuð. (nú eða 931). 

Sú upphæð færi þá óskipt til viðkomandi sóknar.

En ranglætinu þarf að ljúka.

Air Berlínarleiðin

Það er eðlilegt að velt sé upp ýmsum flötum þegar rætt er um gjaldþrot WOW. Einn flöturinn sem hefur komið upp nokkrum sinnum er svokölluð "Air Berlínarleið", þar sem Þýska ríkið kom inn og ábyrgðist lán til að framlengja reksturinn og vinda ofan af flugfélaginu.

Þó endaði það með nokkuð snöggu gjaldþroti, fyrr en áætlað hafði verið.  En þó var smá fyrirvari á því að flugi væri hætt.

Það má finna einhver líkindi með Air Berlínarsögunni og WOW, bæði flugfélögin lentu í vandræðum með breiðþotur og lengri flugleiðir og bæði voru næst stærsta flugfélagið (WOW á einhverjum tíma það stærsta?) og kepptu við rótgróin flugfélög (Icelandair og Lufthansa) á heimamarkaði.  Oft var talað um bæði WOW og Air Berlin sem "semi-budget" flugfélög.

Þó að ég sé ekki á nokkurn hátt sérfræðingur í flugrekstri held ég samt að ólíku sé saman að jafna.

Air Berlin átti (þó að þær hafi líklega verið veðsettar vængenda á milli) vel á annað hundrað flugvélar þegar Þýska ríkið kom til sögunnar í ágúst 2017.  150 milljón euro sem ríkið ábyrgðist frestuðu gjaldþrotinu um 2. mánuði.

Það er talað um að Þýska ríkið hafi tapað fjármunum á þessu, en ég hef hvergi getað séð um hvað háa fjárhæð hafi verið að ræða.

Það má svo velta fyrir sér dagsetningum í þessu máli. Air Berlin er gjaldþrota í ágúst 2017, Þýska ríkið kemur með "brúarlán", en endanlegt gjaldþrot verður í október sama ár (ef ég man rétt var meiningin að enda í nóvember).

En hvað gerðist í millitíðinni?  Jú, í september 2017 voru þingkosningar í Þýskalandi. Kosningabarátta er ef til vill ekki jafn spennandi ef tugþúsundir kjósenda eru "strandaglópar" víðs vegar um heiminn.

Þýska ríkisstjórnin var einnig ásökuð um að hafa bakvið tjöldin stýrt flugvélum (og leiðum) til Lufthansa til að halda þeim innanlands.

Það er vert að hafa í huga að í febrúar í ár, þegar flugfélagið Germania varð gjaldþrota var ekkert brúarlán í boði frá Þýsku ríkisstjórninni.

En það nefnir enginn sem fordæmi.

Það er því ekki laust við að hugrenningar um pólítíska spillingu vakni þegar gjaldþrot Air Berlin er haft í huga.  En um slíkt er ekkert hægt að fullyrða.

 

 

 

 

 

 

Hafi verið óundirbúin undir fall WOW

Ef það aldrei hefði orðið?

Gjaldþrot WOW kom flestum á óvart en samt ekki.  En eins og oft var það ekki fyrr en það skall á, sem flestum þótti það augljóst að það hefði legið í loftinu.

En hættumerkin voru vissulega til staðar.

En þegar stór fyrirtæki fara á höfuðið er eðlilegt að menn velti fyrir sér hugsanlegum afleiðingum, og í tilfelli WOW geta þær orðið margvíslegar þó að enn sé of snemmt að segja til um hverjar þær verða.

Það er ljóst að fjöldi mun missa vinnuna.  Ferðaþjónustufyrirtæki munu líklega verða fyrir skelli, rútufyrirtæki, veitingastaðir, bílaleigur, o.s.frv. Einhverjir munu hugsanlega sameinast, aðrir fara á höfuðið.

Íslenska krónan gæti sigið, hagvöxtur horfið, verðbólga aukist, kaupmáttur dregist saman og þar fram eftir götunum.

Þá byrjar umræðan um hvernig þetta gat eiginlega gerst?  Hvers vegna var þetta ekki stöðvað?  Út af hverju er einu fyrirtæki leyft að verða svona stórt og svona mikilvægt?

Undir svona kringumstæðum virðist trú á því að nauðsynlegt (og mögulegt) sé að handstýra efnahagslífinu fá byr undir bæða vængi, ef ekki fleiri.

Ég veit ekki hver sá aðili er sem þessir aðilar telja hæfa um slíkt, hvort það er ríkisstjórn, Alþingi, eða hvort að einhver "stofan" ætti að taka þetta að sér.

En er ekki möguleiki að tilvera WOW hafi á undanförnum árum stuðlað að auknum hagvexti, lægri verðbólgu, meiri kaupmætti, aukinni atvinnu?  Jafnvel svo að Íslenskt þjóðfélag standi betur þó að WOW hverfi á braut, heldur en ef það hefði aldrei komið til sögunnar?

Er þetta svipað og spurningin hvort sé verra að vera í ástarsorg, eða hafa aldrei elskað?

Persónulega hef ég trú á því, þó að ég hafi enga útreikninga til þess að byggja á.  WOW kom til sögunnar á erfiðum tíma og jafði gríðarlega jákvæð áhrif á efnahagslífið.  Tölfræðin segir að yfir 66% fyrirtækja nái því ekki að verða 10 ára.  WOW er í þeim hópi.

Þar með er ekki sagt að þau leggi ekki margt til þjóðfélagsins.  Ekki síst aukna þekkingu og reynslu sem nýtist í starfsemi annarra fyrirtækja, sem stundum verða langlífari.

En ég náði því aldrei að fljúga með WOW.

 

Missi ekki trú á markaðsöflunum

Fylgir ábyrgð eftirliti?

Þegar eitthvað á bjátar eru koma gjarnan fram upphrópanir um að "hér" þurfi að efla og stórauka eftirlit.

Það þurfi að fylgjast betur með og tryggja "hagsmuni" almennings.

Margir virðast trúa því að með nægum lagasetningum og reglulerðum megi koma í veg fyrir flest, ef ekki allt, sem óæskilegt sé.

Það er þó borin von.

En það er eðlilegt líka að velta upp spurningu á við þá hvort að ábyrgð fylgi eftirliti?  Sérstaklega ef ætla má að eftirlitinu hafi verið ábótavant.

Ef að gott og virkt eftirlit er til staðar er "allt í sómanum", eða hvað?

Ef flugfélag hefur rekstrarleyfi á Íslandi þá er rekstur þess tryggur í það minnsta þrjá mánuði, eða er það ekki?

Er það ekki það sem eftirlitið á að tryggja?

Fylgir því einhver ábyrgð að senda slík skilaboð út í "kosmósið"?

Eða virkar eftirlitið bara þegar "allt er í góðu"?

Auðvitað er þessi mál erfið viðfangs og ákvörðunum fylgja afleiðingar, stundum alvarlegar.

En það er ekki til lítils að setja lög og reglugerðir ef þeim er vísvitandi ekki fylgt.

Aukið eftirlit breytir engu, að farið sé eftir lögum og reglugerðum getur hins vegar gert það.

 

Seldu miða allt til hins síðasta

Vandi skemmtiferðaskipa er ekki vandi Íslendinga

Þó að Íslendingar myndu að sjálfsögðu gera allt sem í þeirra valdi stæði, ef skemmtiferðaskip væri í vandræðum undan ströndum landsins, er engan veginn hægt að ætlast til þess að Íslendingar kaupi björgunartæki sem dugi fyrir stærstu skip, eða hafi stórar sveitir reiðubúnar ef svo illa færi.

Ábyrgðin á farþegum skipanna liggur hjá skipstjóra þeirra og útgerðum. Þau vonandi búinn besta hugsanlegum öryggisbúnaði og nægum bátum til að taka alla farþega.

Það er tómt mál að tala um að Íslendingar beri ábyrgð á þeim sem sigla um lögsöguna eða kjósa að koma til hafnar.

Það er ástæða til þess að huga að mengunarvörnum, því stór skip hafa gríðarmagn af olíu og öðrum efnum um borð.

Það má velta fyrir sér þeirri spurningu hvort að ástæða sé til að leggja sérstakan skatt á skip sem hingað koma til að standa straum af hluta kostnaðar við slíkt.

Einnig þarf að byggja upp rafmagnstengingu á helstu viðkomuhöfnum, og krefjast þess að skipin tengist á meðan þau eru við bryggju.

En það hefur nokkuð verið deilt um ábatann af komu slíkra skipa til landsins, miðað við tekjur og álag/mengun sem þau skapa.

Það er ábyggilega umræða sem vert er að taka.

 

 

 

Öryggi farþega háð fiskiflotanum

Kurteisi borgar sig

Það er rétt af Baldvini Þorsteinssyni að biðjast afsökunar á framgöngu sinni og orðavali. Það er nauðsynlegt að ganga fram af kurteisi og hógværð undir kringumstæðum sem þessum.

Leiðinleg framkoma og dónaskapur dregur athygli frá góðum málstað og gerir ekkert nema að færa andstæðingum betri vígstöðu.

En mér þykir þó ótrúlega mikið gert úr þessu atviki. Talað er um að lagðar hafi verið hendur á seðlabankastjóra og þar fram eftir götunum.

Það þykir vel í lagt og augljóslega verið að reyna að magna upp storm í tebolla þjóðfélagsins.

En hitt er rétt að hafa í huga að kurteisi kostar ekkert og er því yfirleitt fljót að borga sig.

En Baldvin biðst afsökunar á framgöngu sinni.

Er það ekki meira en seðlabankastjórinn hefur gert?

„Kumpánlegur“ bankastjóri óviðeigandi