Stóraukin niðurgreiðsla húshitunarkostnaðar - rétt leið?

Þessi frétt á Vísi vakti athygli mína. Vissulega er hægt að halda því fram að það sé göfugt að greiða niður húshitunarkostnað, þó að efist reyndar heldur ekki um að mörgum þyki það óþarfi.

En ég held að það geti varla talist klókt að halda niðurgreiðslum sem þessum áfram út í hið  óendanlega, og jafnframt í raun taka af allan hvata til þess að leita hagkvæmari lausna.

Eðlilegra þætti mér að tímamarka niðurgreiðslur, en bjóða jafnfram upp á þann möguleika að þeir sem búa á svæðum sem ekki geta notað heitt vatn, fengi styrki, eða afar hagkvæm lán til þess að fá sér öðruvísi kyndingu.

Þá hefði ég fyrst og fremst í huga "öðruvísi jarðvarma", sem nýttur er með varmaskiptum. Slík tækni er notuð víða um heim, á svæðum sem eru jafn köld eða kaldari en Ísland.  Má þar nefna Finnland, Svíþjóð og Kanada. Eftir því sem mér hefur skilist standa Svíar t.d. mjög framarlega í þessum efnum.

Með vaxandi skógrækt gæti viðarkynding (t.d. með pellettum) hugsanlega verið lausn, en ég held að varmaskiptin myndu líklega henta betur á Íslandi.

Síðan að loknum þeim fresti sem gefin er, gæti t.d. verið 10 ár, verði niðurgreiðslum einfaldlega hætt.

Þannig mætti spara einstaklingum mikið fé til lengri tíma litið og hinu opinbera einnig.

Engin ástæða er til að niðurgreiða húshitunarkostnað til þeirra sem sýna enga viðleitni til að lækka hann.

Kostnaður við uppsetningu varmamskiptabúnaðar (borunar þar sem það þarf o.s.frv.) myndi líklega sömuleiðis minnka all nokkuð, ef útbreiðslan ykist.

 

 

 

Athugasemdir

[albafos (IP-tala skráð) 3.4.2015 kl. 08:12]

Kvedja frá Bohemia! Mjög mikilvaegar upplýsingar - http://en-albafos.blog.cz 

[Gunnar Heiðarsson, 3.4.2015 kl. 08:44]

Það er bráð nauðsynlegt að niðurgreiða húshitunarkostnað, þar sem rafmagn er einungis í boði. Undanafrið hefur þessi niðurgreiðsla lækkað mikið og kostnaður húseigenda á þessum svæðum orðinn geigvænlegur. Ekki óalgengt að mánaðarlegur hitunarkostnaður íbúðar sé á bilinu milli 50.000 og 100.000kr. Það sér hver maður að undir slíku stendur enginn til lengdar, sér í lagi þegar sú staðreynd liggur fyrir að laun eru almennt lægri á landsbyggðinni en á stór- höfuðborgarsvæðinu.

Um þá fullyrðingu þína að þessi niðurgreiðsla sé letjandi til að leita annarra leiða stenst ekki skoðun. Núverandi reglur gera ráð fyrir að niðurgreiðsla falli niður um leið og annar og hagkvæmari kostur er fyrir hendi. Aðlögunartíminn í því sambandi er 6 mánuðir frá því hagkvæmari kostur komst í nálægð viðkomandi íbúðar. Þar sem mikið átak hefur verið gert í flestum sveitarfélögum landsins til að nálgast heitt vatn og það síðan lagt um kauptún og sveitir, er ljóst að þessar niðurgreiðslur úr ríkissjóð hefur minnkað verulega, undanfarin ár, auk þess sem sjálf niðurgreiðslan hefur lækkað.

En málið er þó ekki einfalt. Oft hefur lagning hitaveitu orðið til þess að orkureikningur heimila hækkar verulega, fyrstu árin. Þegar hitaveita er lögð um þorp og sveitir fellur niðurgreiðsla á rafmagni til húshitunar niður á viðkomandi svæði, eins og áður segir. Því eru íbúar þess svæðis nauðbeygðir til að skipta yfir í hitaveitu. Stofnkostnaðurinn getur verið mjög hár. Ekki er óalgengt að inntakið kosti milljónir, þekki dæmi þess að það eitt sé verðlagt á 2,5 milljónir. Þá er algengt þar sem rafmagnskynding er að notast sé við þilofna, ekki vatnsofna. Því er ofnakerfi ekki til staðar í þeim húsum og þarf því að leggja fyrir því. Kostnaður við það skiptir milljónum. Því er ekki óalgengt að stofnkostnaður við inntöku á hitaveitu geti náð allt að fimm milljónum. Ofaná þetta kemur síðan sú staðreynd að jafnvel þó orkueining frá þessum hitaveitum sé lægri en rafmagnskynding, þá er hún í flestum tilfellum mun miklu hærri en t.d. hjá OR.

Það er svo spurning hvernig þessi stofnkostnaður er afskrifaður. Hægt er að velja ákveðinn árafjölda til afskriftanna, t.d. 7 til 10 ár. Þannig myndi hitunarkostnaður verða mun hærri en með rafmagni, meðan afskriftin fer fram, en síðan lægri.

Flestir reikna þetta þannig að þeir taka mismun af kostnaði á orkueiningu á rafmagni versus verð á orkueiningu hitaveitu. Sá mismunur er síðan notaður við afskrift stofnkostnaðar. Ekki er óalgengt að með þeirri aðferð afskrifist stofnkostnaðurinn á kvart öld, eða rúmlega eðlilegum endingartíma ofnkerfisins.

Það er og verður alltaf dýrara að kynda hús út á landi. Þetta virðist vera lögmál sem ekki má breyta. Einungis spurning hversu dýrara. Menn á dreifisvæði OR og annarra hitaveitna sem selja vatnið á skynsömu verði, geta spáð í hvernig þeir myndu höndla húshitunarkostnað upp á 50-100.000kr á mánuði.

Kannski er spurning frekar sú hvort ekki eigi að niðurgreiða húshitunarkostnað á landsbyggðinn, sama hvaða orka er nýtt til verksins. Þar væri hægt að hafa einhver mörk, t.d. að enginn borgi minna til húshitunar en það sem OR rukkar.

[G. Tómas Gunnarsson, 3.4.2015 kl. 10:01]

@Gunnar Þakka þér fyrir þetta. Að nota varmaskipti er í einskipti kostnaður. Tæknin er til staðar og gefur góða raun víða um lönd á ekki síður köldum svæðum en Íslandi.

Hvers vegna er þetta ekki algengara form húshitunar en raun ber vitni á Íslandi?

Líklega vegna þess að hvatinn er ekki mikill og minnkar enn með auknum niðurgreiðslum.

Væri ekki nær að nota það fé sem fer í niðurgreiðslur til að veita afar hagstæð lán, eða hreinlega styrkja íbúa á viðkomandi svæðum til að notfæra sér varmaskipti, en að lofa niðurgreiðslum um alla framtíð?

En auðvitað er orkukostnaður ekki það eina sem er mismunandi í húsnæðiskostnaði á milli landssvæða, og varla það eina sem ætti að jafna, eða hvað?

En að mínu mati má lækka kostnað til langframa, bæði fyrir íbúa og ríkið með því að veita frekar styrki til að breyta um hitunaraðferð, eins og t.d. yfir í varmaskipti, frekar en með niðurgreiðslum.

Það væri beggja hagur, því þeir sem njóta niðurgriðslanna eru líka skattgreiðendur.

En hvatinn til að velta slíku fyrir sér er auvðitað minni eftir því sem niðurgreiðslur eru hærri.

Hefðbundnar hitaveitur, er ég ekki að fjalla um í pistlinum, en auðvitað eru þær góðar víða.

[Sindri Karl Sigurðsson, 3.4.2015 kl. 10:11]

Ein útfærsla á er að setja jöfnunargjald á heitavatnið. Það myndi síðan nýtast til niðurgreiðslna á húshitunarkostnaði á köldum svæðum.

Varmadælur eru einfaldlega of dýrar til þess að koma til greina sem valkostur, nema borgað sé fullt verð fyrir rafmagnið, líkt og í iðnaðarhúsnæði og til sveita. Þá lækka þær orkukostnaðinn töluvert.

Það má ekki heldur horfa framhjá því hvað er þjóðhagslega hagkvæmast að gera. Að leggja hitaveitu í bæ eins og Neskaupstað, sem er eitthvað um 4 km á lengd en nokkrar götur á breidd, getur aldrei borgað fjárfestinguna við breytingu úr rafmagni í heitt vatn. Gildir þá einu þjóðarhagkvæmni eða einstaklingur. Sú fjárfesting er tap frá fyrsta degi.

[G. Tómas Gunnarsson, 3.4.2015 kl. 11:28]

@Sindri Þakka þér fyrir þetta. Að ég hef heyrt margfalda varmaskipti (geothermal) orkuna allt að fjór til fimmfalt.

Vissulega er það spurning um hvað orkunotkun og kostnaður, er á móti stofnkostnaði fyrir varmaskiptin.

Oft er talað um stofnkostnað upp á 20 til 25.000 dollara (Þetta eru ekki splunkunýjar tölur). Ég ætla ekki að fullyrða um hvað hann væri á Íslandi. En líklega yrði hann lægri en ella, eftir því sem útbreiðslan er meiri og uppsetningar algengari.

Búnaðurinn endist almennt svo áratugum skiptir.

Í þéttbýli þar sem bora þarf, er þó kostnaðurinn eðlilega hærri, en í dreifbýli, þar sem oft dugar að grafa pípurnar niður. En það gildir líklega það sama um borunina, að hún yrði ódýrari eftil því sem fleiri væru gerðar.

[Sindri Karl Sigurðsson, 3.4.2015 kl. 17:15]

Það væri vel þess virði að gera slíkt við hönnun á nýjum hverfum. Enda vel þekkt t.a.m. í Svíþjóð, þar sem beinlínis er gert ráð fyrir varmadælingu. Staðan er nú samt þannig úti á landi að ný hverfi rísa ekki sem slík. Það rís eitt og eitt hús sem fyllir upp í auðar lóðir. Í jörð liggur öll sú orka sem þarf, í einum rafmagnsstreng.

Það þarf eitthvað meira til, skiptikostnaður einstaklingsins er einfaldlega allt of mikill. Niðurgreiðsla frá ríkinu til kaupa á búnaði??? Ég veit ekki, skiptir það nokkru máli úr hvorum vasanum aurinn kemur? Dæmið gengur ekkert frekar upp.

Trúlega lang ódýrast fyrir alla að niðurgreiða hitarafmagnið, mig minnir að heitavatnið þurfi að hækka á veitusvæði OR um 2 kr. pr. rúmmeter til að jafna þetta út, eða um 1,5%

[G. Tómas Gunnarsson, 3.4.2015 kl. 18:55]

@Sindri Þakka þér fyrir þetta. Það er mjög algengt að slík kerfi séu sett upp fyrir eitt og eitt hús í einu, ætli það sé ekki algengasta fyrirkomulagið.

En því algengara sem það verður, ætti verðið að mjakast niður.

Er ekki betra að ríkið niðurgreiði, eða jafnvel kosti búnaðinn í eitt skipti, frekar en að niðurgreiða raforkukostnað í tugi ára, eða um ófyrirsjáanlega framtíð?

Þannig vinna allir til lengri tíma litið.

Það finnst mörgum auðvitað lang einfaldast að velta kostnaðinum yfir á samborgara sína, og finnst það "jafnrétti".

Ég er ekki einn af þeim.

En hins vegar er frekar ásættanlegt að reyna að aðstoða einstaklinga við að komast "út úr klemmunni".

Rétt eins og það er betra að aðstoða einstaklinga við að koma sér upp veiðigræjum, en að gefa honum fisk alla tíð, eins og stundum er sagt.

[Gunnar Heiðarsson, 4.4.2015 kl. 15:10]

Sæll aftur G.Tómas.

Varmaskiptar eru vissulega sniðug lausn, en það er með þá eins og svo margt annað hér á alndi, stofnkostnaðurinn er allt of hár miðað við ávinning.

En auðvitað myndi það breytast verulega ef ríkið stæði að hagstæðum lánum eða jafnvel styrkjum til slíkra framkvæmda. Það má vel hugsa sér að nýta eitthvað af þeim sparnaði ríkissjóðs, í hvert sinn sem nýtt svæði kemst í samband við hitaveitu, til slíkra framkvæmda.

[G. Tómas Gunnarsson, 4.4.2015 kl. 16:15]

@Gunnar Þakka þér fyrir þetta. Varmaskiptar eru mjög góð lausn og sjálfur hef ég búið með slíku fyrirkomulagi undanfarin (ekki á Íslandi) ár. Hef ekki undan neinu að kvarta.

Ég held að það gæti verið "win-win" fyrir báða aðila að ríkið reyndi frekar að niðurgreiða uppsetningu slíkra kerfa. Slíkur kostnaður er "einstkiptikostnaður", ef svo má að orði komast.

En niðugreiðslurnar taka aldrei enda, ef svo má að orði komast. Þannig væri betra að reyna að útrýma styrkjunum, með afar hagstæðum lánum eða styrkjum.

Ef til dæmis upphæð sem jafngildir einhvers staðar á bilinu, 6 til 10 ára styrk, dugar langeleiðina fyrir uppsetningu varmaskiptis, væri það ávinningur fyrir bæði ríkið og viðkomandi einstakling/fjölskyldu.

Það er líka rétt að hafa í huga að uppsetningarkostnaður yrði líklega lægri, eftir því sem þetta yrði útbreiddara.

En með því að auka niðurgreiðslur, minnkar í raun hvatinn til að leita annara leiða.

Það var einmitt eitt af því sem ég var að gagnrýna.