Af sjálfstæði seðlabanka

Á fréttarúnti mínum í dag, hnaut ég um litla frétt á vef Viðskiptablaðsins. Fyrirsögn hennar er: Evran ekki veikari í 12 ár

En það kemur þó líklega fáum á óvart og var ekki það sem vakti athygli mína.

En í fréttinni mátti lesa eftirfarandi:

Aðgerð seðlabankans er ekkert annað en peningaprentun og voru Þjóðverjar mjög andvígir aðgerðinni en Angela Merkel samþykkti hana að lokum.

Og nokkru neðar mátti lesa:

Í gær gagnrýndi Jens Weidmann bankastjóri þýska seðlabankans aðgerðirnar og sagði ástæðu verðhjöðnunar á evrusvæðinu m.a. olíuverðslækkanir sem væru tímabundnar. Þýski seðlabankinn hefur ítrekað lýst yfir andstöðu við kaup á skuldabréfum evrulandanna á eftirmarkaði.

Nú má líklega halda því fram að Viðskiptablaðið fari með rangt mál, því ekki séu þjóðarleiðtogarnir að skipta sér af aðgerðum Seðlabanka Eurosvæðisins, eða hvað?

En þó að ákvörðunin hafi ef til vill ekki verið tekin af Merkel opinberlega, er þetta þó nákvæmlega eins og "allir" tala um að ákvörðunin hafi verið tekin. Það er að segja að ekki hafi verið ákveðið að leggja af stað í peningaprentun (Quantative Easing) fyrr en samþykki Merkel hafi legið fyrir.

Og Þýski seðlabankinn, sem vegna samsetningar peningaprentunarinnar (sem er að stærstum hluta framkvæmd af seðlabönkun hvers lands, í réttu hlutfalli við eignarhluta landsins í Seðlabanka Eurosvæðisins) er kominn í bullandi peningaprentun, í raun þvert gegn vilja stjórnenda hans.

Og enn og aftur er það pólítíkin sem stjórnar för. En þetta undirstrikar einnig hve gríðarlega mismunandi aðstæður eru í Euroríkjunum.

 

 

 

Athugasemdir

[Ásmundur (IP-tala skráð) 11.3.2015 kl. 14:42]

Þetta eru dæmigerð vinnubrögð í ESB.

Þar er alltaf reynt að ná samstöðu um lausnir, oftast með árangri. Það kemur ekki á óvart að Merkel hafi verið síðust til að samþykkja þetta. En það hefði eins getað verið leiðtogi annars ríkis. Þetta eru vinnubrögð til fyrirmyndar sem Ísland getur vonandi lært af.

Þá verðum við vonandi laus við uppákomur eins og í hruninu þegar seðlabankastjóri hringdi í forsætisráðherra og fól honum að taka ákvörðun um lán til Kaupþings sem seðlabankastjóri hafði séð fyrir að færi a hliðina.

Það er varla að maður trúi svona grófum ásökunum Davíðs upp á sjálfan sig. Það sorglega er að með því telur hann sig vera að hreinsa sjálfan sig af allri ábyrgð á þessu láni.

Það er til marks um styrk evrunnar að ekki hafi þurft að grípa til peningaprentunar fyrr en núna. Bretar og Bandaríkjamenn hafa stundað peningaprentun í stórum stíl undanfarin ár til að efla efnahaginn og styrkja samkeppnisstöðu sína.

Það er því tímabært að ESB svari í sömu mynt. Lækkun á gengi evrunnar styrkir samkeppnisstöðu evrulanda.

[G. Tómas Gunnarsson, 11.3.2015 kl. 15:33]

@Ásmundur Takk fyrir þetta. Þú meinar þó varla að það sé fagnaðarefni að ekki megi framkvæma neitt innan Eurosvæðisins án samþykkis Þjóðverja, eða ertu að fagna því að Seðlabanki Eurosvæðisins sé ekki sjálfstæður og geti ekki tekið ákvarðanir nema með samþykki stjórnmálamanna?

Eða ertu að fagna því að Þýski seðlabankinn sé í bullandi peningaprentun gegn eigin vilja og sinni betri vitund?

Ég ætla ekki að fullyrða hvernig ákvörðunartaka á milli forsætisráðherra og seðlabankastjóra á Íslandi fór fram.

En eitt er þó sem mér þykir vert að velta fyrir mér.

Það er ljóst að ríkisstjórn Íslands tók lán í erlendri mynt til að "styrkja varnir landsins" ef svo má að orði komast.

Auðvitað voru þessir peningar að því leiti til eign ríkisins. Ég veit ekki hvort að þeir voru "formlega" afhentir Seðlabankanum.

En það var í sjálfu sér ekki til umræðu hér, heldur Seðlabanki Euroríkjanna og Þýski seðlabankinn.

Sem er farinn að prenta euro gegn eigin vilja og betri vitund. En vitaskuld fagnar þú því Ásmundur.

Hitt er svo með styrk eurosins, að það er styrkur sem svo gott sem engin af löndum Eurosvæðisins virðast kæra sig um. Styrkurinn var þeim einfaldlega um megn.

En gengisfall eurosins mun vissulega styrkja samkeppnisstöðu þeirra, það er alveg rétt.

Hvað er það nú aftur mörg % sem þessi "stöðugi" gjaldmiðill hefur fallið gegn US dollar á síðast liðnu ári?

Nú eða bara síðastliðið hálft ár?

Þeir eru fleiri en ekki sem vilja meina að Eurosvæðið hafi í raun beðið of lengi, enda verðhjöðnun nú þegar orðin staðreynd hjá flestum löndum svæðisins.

En það ber ef til vill vitni um hvernig ákvarðanirnar eru teknar.

[Ásmundur (IP-tala skráð) 11.3.2015 kl. 17:05]

Ertu á móti því að menn nái samstöðu um mikilvægar ákvarðanir?

Það er mjög eðlilegt að menn horfi fyrst þröngt á stöðuna út frá hagsmunum eigin lands en einnig mjög æskilegt að menn nái síðan samstöðu um lausn sem tekur tillit til heildarinnar.

Það er heldur ekkert óeðlilegt við það að einhverjir séu ekki fullkomlega ánægðir með niðurstöðuna þó að þeir samþykki hana samstöðunnar vegna. Ef ekki næst samstaða tekur seðlabankastjórinn af skarið.

Til að undirstrika hve vönduð vinnubrögð er hér um að ræða fannst mér rétt að nefna dæmi um andstæðuna þegar Davíð hringdi í Geir og krafði hann svara um hvort hann mætti lána Kaupþingi 500 milljónir evra.

Þetta voru skelfileg vinnubrögð. Það var ekki að ófyrirsynju að Davíð var valinn versti seðlabankastjóri í heimi af virtu erlendu tímariti og auk þess valinn einn af þeim sem var talinn bera mesta ábyrgð á heimskreppunni.

Annars sýnir þessi frétt að áróðurinn um að Þjóðverjar ráði öllu í ESB á ekki við nein rök að styðjast.

[G. Tómas Gunnarsson, 11.3.2015 kl. 17:24]

@Ásmundur Takk fyrir þetta. Fór það algerlega fram hjá þér að samstaða ríkir ekki um peningaprentunina? Að Þýski seðlabankinn, tekur nauðugur viljugur þátt í henni.

Á sama tíma vildi Gríski seðlabankinn líklega ekkert frekar en að prenta euro, en má það ekki.

Fulltrúar Þýska seðlabankans samþykktu ekki þessa niðurstöðu og gagrýna hana harðlega.

En sagt er að Merkel hafi gefið blessun sína fyrir peningaprentuninni. Hvað segir það um þá fullyrðingu þ´þina að Þýskaland ráði ekki öllu? Hefði Draghi vogað sér að ganga gegn Merkel með þessa ákvörðun? Ólíklega.

En hún sýnir að pólítíkusarnir ráða ferðinni, en ekki eingöngu seðlabankarnir.

En Seðlabanki Eurosvæðisins þarf að leita eftir samþykki Merkel, og það finnst þér bera vott um góða stjórnsýslu og vera til eftirbreytni.

En ef Seðlabanki Íslands, hefur borið það undir forsætisráðherra um hvernig peningum sem ríkisstjórnin tók að láni (um það er ekki að ræða hjá Seðlabanka Eurosvæðisins) er ráðstafað er það hræðilegt.

Hvernig fer afstaða til þessa tvenns saman hjá þér?

P.S. Hafðir þú ekki áhuga á því að svara hvað "sterki gjaldmiðilinn" hefur fallið mikið gagnvart US dollara á einu ári, eða hálfu?

Finnst þér ekki skemmtilegt, að þegar þú segir að fall eurosins styrki samkeppnistöðu Eurolandanna, ertu í raun að nota sömu rök og þeir sem segja að fall krónunnar hafi styrkt samkeppnistöðu Íslands?

[Ásmundur (IP-tala skráð) 11.3.2015 kl. 23:07]

G. Tómas, þig skortir allan skilning á hvernig menn ná samstöðu um mál. Að ná samstöðu um eitthvað er ekki það sama og vera sammála um það.

Að sjálfsögðu ræður ekki sá sem að lokum sér sig tilneyddan að láta undan óskum hinna. Fyrir mér hljómar það eins og davíðsk hundalógikk að halda slíku fram.

Davíð er á móti samstöðu í öllum málum svo að það ætti ekki að koma á óvart að áhangendur hans finni samstöðu allt til foráttu. Sérstaklega þola þeir illa að ESB-ríkjunum gangi svona vel að vinna saman.

Allir sem þekkja vel til ESB vita að valddreifingin er þar svo mikil að engin ein þjóð getur neinu ráðið, jafnvel ekki nokkrar þær stærstu saman.

Lækkun á gengi evru gagnvart dollar á einu ári eða hálfu ári er lítil í samanburði við samsvarandi sveiflur á gengi krónunnar. Auk þess eru það breytingar yfir lengri tíma sem skipta máli.

Evran er enn á hærra gengi en dollar, en við útgáfu hennar var miðað við að hún væri á pari við dollar. Eftirspurnin eftir evrum var það mikil í upphafi að hún seldist á eitthvað hærra gengi til að byrja með en fór svo langt niður fyrir dollar.

Meðan evran hefur haldið gengi sínu gagnvart dollar það sem af er þessarii öld hefur gengi krónunnar hins vegar hrunið gagnvart dollar og evru um helming.

Það mótmælir því engin að gengislækkun bæti samkeppnisstöðu frá því sem hún var rétt áður en gengið byrjaði að lækka. En það breytir ekki því að gengissveiflur sem einkennast af tíðum bólum og gengishruni valda gífurlegum skaða. Þetta er einkenni á krónu en hvorki dollar né evru.

Eftir að Viðskiptablaðið hélt uppi vörnum fyrir Hönnu Birnu í lekamálinu allt til enda er ljóst að það er ekki marktækt.

[G. Tómas Gunnarsson, 12.3.2015 kl. 06:11]

@Ásmundur Takk fyrir þetta. Það er ekki samstaða á milli þeirra sem eiga að taka ákvörðunina um peningaprentunina. Það er segja þeirra sem sitja í stjórn Seðlabanka Eurosvæðisins. Það er í sjálfu sér ekkert óeðlilegt.

Þá hlýtur eiginlega meirihluti að ráða, ef aðgerðirnar eru taldar nauðsynlegar.

En að það skuli í raun ekki vera hægt að ráðast í aðgerðirnar án þess að fá samþykki Frú Merkel, er hins vegar ekki eðlilegt.

Euroið er komið niður það verðgildi sem var ákveðið á "fæðingardegi" hennar gagnvart dollar og raunar gegn "vog" gegn helstu viðskiptalöndum Eurosvæðisins.

Það er staðreynd og enn og aftur kemur þú með þá sögufölsun að miða við þann dag þegar seðlarnir komu út, þó að ég hafi leiðrétt þig með það oft áður.

Upphafsgengi euros var u.þ.b. 1.16 dollar. Það var árið 1999

Það er hins vegar rétt að euroið hefur farið neðar á þessari öld. Nú eru hins vegar bankar eins og Deutsche Bank farnir að spá að euro verði 85 cent árið 2017. Þeir sjá ekki styrkingu fram undan.

Það hefur ein risastór bóla verið blásin út á Eurosvæðinu, á þessum 16 árum sem euroið hefur lifað. Það er ekki útséð hvernig þeim gengur að komast út úr krísunni sem fylgdi, en hún hefur nú staðið í að verða 7 ár.

Og það er er reyndar ekki eins og dollarinn hafi verið bólulaust hagkerfi.

Og svo endar þú með því að ráðast á þann sem segir fréttirnar. En það svo sem breytir engu, því svipaðar fréttir má finna í fjölmiðlum um allan heim.

5. mars árið 2015, skrifaðir þú, um kosti þess að taka upp euro: Það er mikill fengur í að losna undan skaðsemi gengisfellinga.

Hvað er að gerast á Eurosvæðinu í dag, ef það er ekki gengisfelling? Vísvitandi er verið að prenta seðla og stórauka peningamagn í umferð til að fella gengi eurosins.

En auðvitað þarf gengissig eða jafnvel gengisfelling ekki að vera af hinu slæma, ef hún endurspeglar raunveruleikann í efnahagslífinu.

En þar situr euroið í sparibauknum, og því eðlilegt að Þýskaland sé á móti peningaprentuninni, því efnahagslífið þar kallar ekki á gengisfellingu. Þvert á móti.

En það gerir hins vegar efnahagslíf Grikkja, Ítala, Spánverja, Portúgala, Frakka o.s.frv.

En meinið er svo að sú þjóð sem hefði gjarnan viljað prenta slatta af euroum, það er Grikkir, fá það ekki. En þeir njóta þó góðs af gengisfallinu.

[Ásmundur (IP-tala skráð) 12.3.2015 kl. 08:25]

Það er engin sögufölsun að útgáfugengi evrunnar hafi verið ein evra fyrir einn dollar.

Viðskiptin ráðast hins vegar af framboði og eftirspurn. Þó að fyrstu viðskiptin með evru hafi verið á lítið eitt hærra gengi en núverandi gengi lækkaði það fljótlega langt niður fyrir dollar.

Þegar styrkleiki evrunnar er metinn er eðlilegt að miðað sé við útgáfugengið eða vegið meðaltal fyrstu misseranna. Meðan evran er hærra metin en dollar, eins og nú er raunin, er hún sterk.

Það er einnig eðlilegt að evran fari tímabundið niður fyrir dollar. Það er innan eðlilegra sveiflna en hefur þó ekki gerst síðan snemma á síðasta áratug.

Úr því að þér finnst það veikleikamerki evrunnar að hún haldi í við dollar frá aldamótum hvað finnst þér þá um styrk krónunnar sem hefur lækkað um helming á sama tíma bæði gagnvart evru og dollar?

Þó að Merkel hafi samþykkt aðgerðirnar er rangt að draga af því þá ályktun að ekki hafi verið hægt að ráðast í þær nema með hennar samþykki. Slík ályktun lýsir aðeins vonbrigðum með þann góða samstarfsanda sem ríkir í ESB.

Sem dæmi um samstöðuna í ESB eru flest mál í Evrópuráðinu afgreidd einróma. Það breytir þó ekki því að í undantekningartilvikum næst ekki samstaða hvort sem Þjóðverjar eða aðrir eru á móti. Þá ræðst niðurstaðan af atkvæðagreiðslu skv þeim reglum sem um hana gilda.

Það lýsir ótrúlegum pirringi að láta það fara í taugarnar á sér að það hafi tekist að fá Merkel til að vera með í samstöðunni um þessar aðgerðir. Hvers vegna bara Merkel en ekki alla hina leiðtogana? Samþykki Merkel var ekki nauðsynlegt. Það gefur hins vegar auga leið að það var æskilegt.

Sjálfstæðisflokkurinn er sennilega óhæfur til að taka þátt í svona samstarfi enda er einkenni þess flokks að vinna gegn samstöðu nema innan flokks þar sem harðstjórn og einræði ríkir. Þess vegna kemur ekki á óvart að vönduð vinnubrögð ESB séu ekki vel séð þar á bæ.

Grikkir eru sér á báti. Þeir hafa brotið alvarlega af sér gagnvart hinum þjóðunum. Þeir verða því að fá sérmeðhöndlun til að koma i veg fyrir að þeir haldi því áfram. Það er forsenda þess að samstarf hinna geti haldið áfram á heilbrigðum grundvelli.

[Ásmundur (IP-tala skráð) 12.3.2015 kl. 09:40]

Leiðrétting:

Sem dæmi um samstöðuna í ESB eru flest mál í ráherraráðinu afgreidd einróma.

Ráðherraráðinu en ekki Evrópuráðinu.

[G. Tómas Gunnarsson, 12.3.2015 kl. 13:24]

@Ásmundur Upphafsgengi eurosins var ákveðið og tók gildi 1. janúar 1999.

The euro was introduced to world financial markets as an accounting currency on 1 January 1999, replacing the former European Currency Unit (ECU) at a ratio of 1:1 (US$1.1743).

http://en.wikipedia.org/wiki/Euro

The currency was introduced in non-physical form (traveller's cheques, electronic transfers, banking, etc.) at midnight on 1 January 1999, when the national currencies of participating countries (the Eurozone) ceased to exist independently in that their exchange rates were locked at fixed rates against each other, effectively making them mere non-decimal subdivisions of the euro. The euro thus became the successor to the European Currency Unit (ECU). The notes and coins for the old currencies, however, continued to be used as legal tender until new notes and coins were introduced on 1 January 2002 (having been distributed in small amounts in the previous December). Beginning on 1 January 1999, all bonds and other forms of government debt by Eurozone nations were denominated in euros.

On the first day of trading, 5 January, since its launch, the euro climbed to 1.19 US$. It was rapidly taken up and dealers were surprised by the speed at which it replaced the national currencies. Trading in the Deutsche Mark was expected to continue in parallel but vanished as soon as the markets opened.^[14] However, by the end of 1999 the euro had dropped to parity with the dollar^[4] leading to emergency action from the G7 to support the euro in 2001

http://en.wikipedia.org/wiki/History_of_the_euro

Það sést enda vel hjá Seðlabanka eurosins, þegar skoðað er gengisþróun, við hvaða tímabil þeir miða.

http://www.ecb.europa.eu/stats/exchange/effective/html/index.en.html

Það er hins vegar ekkert óeðlilegt við að euroið fari niður fyrir dollar, þú hefur misskilið mig ef þú hefur talið mig segja slíkt. Eðlilega á gjaldmiðill að endurspegla efnahagsástandið og þá tiltrú sem það hefur.

Það fer ekkert í pirrurnar á mér, þó að ákvarðanir séu bornar undir Merkel.

En það má auðvitað velta því fyrir sér hvers vegna Seðlabanki Eurosvæðisins gerir það, eða telur sig þurfa að gera það. Það ber ekki vitni um sjálfstæði Seðlabankans.

Hitt er svo einnig að Þýski seðlabankinn er að segja má neyddur til peningaprentunar, gegn vilja sínum.

Grikki eru auðvitað nokkuð sér á báti, það er rétt og virðast að ýmsu leyti vera einir á báti nú.

En það má vissulega deila um hvort að það hafi verið í þeirra þágu, eða með þeirra bestu hagsmuni í huga, hvernig staðið var að "björgun" þeirra bæði árið 2010 og 2011.

Það var mjög útbreidd skoðun innan Alþjóða gjaldeyrissjóðsins að sú áætlun sem sett var fram, væri algerlega óraunhæf. En "Sambandsþjóðirnar" keyrðu hana í gegn. En með hvaða hagsmuni að leiðarljósi var það gert?

Ekki Grikklands alla vegna.

P.S. Ertu ennþá þeirrar skoðunar að euroið losi þjóðir undan skaðsemi gengisfellinga, eins og þú skrifaðir þann 5. mars á þessu ári?

[Ásmundur (IP-tala skráð) 12.3.2015 kl. 15:06]

Það má vera að það hafi verið ECU, sem evran tók við af, sem hafði útgáfugengið 1 dollar. Ég man ekki betur en að hann hafi verið kallaður evra hér á landi.

Annars er þetta algjört aukaatriði og breytir engu um það að evran hefur haldið vel velli og er nú skráð á um það bil sama gengi og i upphafi aldarinnar og á mun hærra gengi en nokkrum misserum síðar.

Það er auðvitað bara jákvætt að hafa samráð þegar stórar ákvarðanir eru teknar. Það breytir engu um sjálfstæði Seðlabankans sem tekur alltaf lokaákvörðunina.

Ég sé ekki að það hefði verið Grikkjum til hagsbóta að neita þeim um fyrirgreiðslu. Fyrirgreiðslan var allavega gálgafrestur. Hugsanlegt tap var hins vegar allt lánveitendanna sem tóku þá áhættu að tapa miklu fé.

Miðað við að vaxtabyrði Grikkja er aðeins 2.6% af landsframleiðslu (Íslands 4.5%) þá sýnist mér nokkuð ljóst að gríska ríkið þarf aðeins að innheimta þær skatttekjur sem því ber til að efnahagurinn komist á réttan kjöl.

Evran losar Íslendinga undan skaðsemi gengisfellinga krónunnar. Gengisfellingar krónunnar stafa að töluverðu leyti af lélegri hagstjórn. Krónan sjálf hvetur einnig til gengisfellinga.

Menn komast upp með afglöp með því að láta gengið falla og láta almenning borga brúsann með kjararýrnun og eignatilfærslum, oftast frá hinum verr settu til hinna betur settu.

Með evru erum við laus við þennan síendurtekna skaða. Stjórnmálamenn komast ekki lengur upp með alvarleg axarsköft. Við verðum því að vanda betur valið á þeim.   

[G. Tómas Gunnarsson, 12.3.2015 kl. 18:30]

@Ásmundur Þakka þér fyrir þetta. Það skiptir í sjálfu sér ekki aðalmáli hvað þetta og hitt er, nema að sjálfsögðu gefst best að hafa það sem er satt til hliðsjónar og það er að sjálfsögðu sú staðreynd að euroið hóf göngu sína árið 1999 og var þá skráð á u.þ.b. 1.17 US dollara.

Og orðið evra þekktist ekki fyrir þanna tíma ef ég man rétt. Saga ECU nær svo aftur til 1980 (eða 1979) en ég hef ekki hugmynd um hvert gengi þess var gagnvart dollar á þeim tíma.

Seðlabanki Eurosvæðisins, tekur vissulega lokaákvörðunina, en í þessu tilfelli virðist hann ekki hafa lagt í að gera slikt, án þess að hafa blessunu Merkel. Það breytir vissulega hugmyndum um raunverulegt sjálfstæði.

Vaxtarbyrði er eitt. Og þessi samanburður er nokkuð réttu að ég best veit, en segir þó ekki nema hluta sögunnar.

Án þess að ég hafi haft fyrir því að kynna mér söguna alla um skulda og vaxtasamsetningu Grikkland, þá hefur mér skilist að heildarvaxtabyrði þeirra sé nú um 4.85%. Það er í raun ekki nema rétt aðeins hærra en Ítalíu og Portugal, sem eru í um 4.5%.

En Grikkir hafa ákveðið vaxtalaust tímabil hjá "Sambandinu", sem lækkar þessa tölu. Það er ef ég hef skilið rétt tímabundinn "lúxus". En svo fá þeir líka endurgreitt frá Seðalbankanum. Þannig að heildarvaxtabyrði þeirra er ekki nema einhvers staðar í kringum 2.6%.

Mikið af lánum þeirra er að mér skilst með vexti tengda við eurobor, þannig að á meða efnahagslífið á Eurosvæðinu, lifnar ekki við, því þá fylgja gjarnan vaxtahækkanir í kjölfarið, eru þeir í þokkalegum málum.

En það þarf auðvitað að borga niður lánin. Mér hefur skilist að meðallengd á skuldum þeirra sé u.þ.b. 15 ár. Heildar skuldir þeirra eru hinsvegar í kringum 170%/GDP. Þú reiknar þá bara út í rólegheitum hver meðalafborgunin er á ári.

Hvað varðar skuldir Íslands, þá eru þær vissulega of háar, þó að horft hafi til betri vegar. Nú eru skuldir ríkisins að mér skilst um 75%/GDP.

En þó að vaxtagreiðslur séu í kringum 4.5, þá verður að reikna með vaxtatekjum á móti. Öfugt við Grikki eru Íslendingar ekki í lausfjárskorti. Og stór hluti af þeim skuldum Íslendinga eru einfaldlega í "bið" og af þeim fást vextir á móti vaxtagreiðslunum, þó að þeir dekki þær ekki.

Við vitum líka að hluti skulda Íslenska ríkisins er til kominn vegna endurreisnar bankanna. Og hvað ætli bankarnir greið ríkinu í arð árið 2015?

Ég er hálf hræddur um að svipað sé ekki upp á teningnum hjá Grikkjum.

Gengissig, gengisfall eða gengisfellingar stafa almennt af lélegri hagstjórn eða ytri áföllum. Það á jafnt við um krónuna sem aðra gjaldmiðla.

En víða í Eurolöndunum voru laun færð niður, fjöldauppsagnir sem leiddu af sér gríðarlegt atvinnuleysi, húsnæðisverð hrapaði. Það var réttlætt með því að gengi gjaldmiðilsins væri stöðugt.

Nú ofan í þetta allt hríðfellur gengi eurosins og er spáð áframhaldandi falli.

Hvernig er það að sleppa við gengisfellingu?

Hverjir heldur þú að hafi hagnast á óeðlilegum styrkleika gjaldmiðilsins á Spáni, í Grikklandi, í Portugal, á Ítalíu?

Þeir sem hafa verið atvinnulausir? Þeir sem sáu verðmæti húsnæðis síns hrynja? Þeir sem urðu að sætta sig við lægri laun?

Þeir sem gátu flutt fé sitt úr landi án þess að það félli í verðgildi í samræmi við efnahaginn?

[Ásmundur (IP-tala skráð) 13.3.2015 kl. 09:03]

Þú átt greinilega erfitt með að skilja að í samráði felst ekki að láta þann sem haft er samráð við ráða.

Samráð er viðhaft í siðuðum löndum. Stærsti stjórnálaflokkurinn á Íslandi fyrirlítur hins vegar samráð. Innan flokks ríkir þar einræði og harðstjórn. Í samskiptum við aðra flokka er alltaf tekin afstaða á móti eins og leiðtoginn Davíð hefur viðurkennt.

Varðandi skuldir er það vaxtabyrðin sem mestu máli skitir. Ef menn ráða við vaxtabyrðina vaxa ekki skuldir. Það þarf því lítið meira að koma til til að skuldirnar lækki. Verðbólgan ein hjálpar til í þeim efnum.

Svo að þú trúir því að ástæðan fyrir því að gengi íslensku krónunnar hefur fallið niður í nánast ekki neitt gagnvart dönsku krónunni sé eingöngu aulaháttur íslenskra stjórnmálamanna.

Merkilegt í ljósi þess að ég man ekki til þess að nokkurn tímann hafi Íslendingar haft aðra eins aula við stjórnvölinn og einmitt núna.

[G. Tómas Gunnarsson, 13.3.2015 kl. 12:08]

@Ásmundur Takk fyrir þetta. Það kemur fram í fréttinni (og hefur raunar komið fram mun víðar, þó að það sé ekki opinbera skýringin) að peningaprentun hafi verið ákveðin, eftir að Merkel samþykkti slíka aðgerð.

Hvað þýðir það?

Það þarf að borga niður höfuðstól, annars er viðkomandi aðeins "skuldanýlenda eða þræll". Ekki gott hlutskipti.

Og hvað er mikil verðbólga á Eurosvæðinu um þessar mundir? Það er heldur ekki eins og að hún hafi verið mikil. Það er vonandi að peninga prentunar "blitsið" hjálpi við það. En þá er líka líklega ekki of langt þangað til euribor vextir hækki.

Hitt er svo hvernig hagvöxtur hefur verið í Grikklandi, sem hefur þýtt að skuldirnar gera ekker nema að vaxa gegn GDP. Sem skreppur saman eins og blaðra vegna "niðurskurðaraðgerða" sem krafist er vegna lánafyrirgreiðsla.

Það má auðvitað deila um hvort að það sé aulaháttur, en vissulega má skrifa það á hagstjórn. Meðal annars á þá miklu áherslu sem lögð hefur verið á fulla atvinnu eða svo gott sem.

En ef þú svo miðar við tímabilið sem hefur liðið frá því að þær systur voru aðskildar, hafa efnahagslegar framfarir áreiðanlega ekki verið minni á Íslandi en í Danmörku.

Það eru ótal þættir sem hafa áhrif á velmegun, aðrir en gjaldmiðillinn.

Hvers vegna telur þú að euroið sé að falla svona skarpt nú, og svo margir á "markaðnum" spái því áframhaldandi falli?

[ls (IP-tala skráð) 13.3.2015 kl. 16:29]

"Það er auðvitað bara jákvætt að hafa samráð þegar stórar ákvarðanir eru teknar. Það breytir engu um sjálfstæði Seðlabankans sem tekur alltaf lokaákvörðunina."

Nema ef seðlabankastjórinn heitir Davíð...

Eða er það ef forsætisráðherran heitir Geir?

:-D

[Ásmundur (IP-tala skráð) 13.3.2015 kl. 19:16]

G. Tómas, hefurðu einhvern tímann heyrt um samráð þar sem ákvörðun er tekin um mál áður en samráð er haft um það? Þú áttir greinilega von á að Seðlabankinn tæki ákvörðun áður en hann hafði samráð við Merkel.

Með peningaprentuninni mun verðbólga aukast á evrusvæðinu. Ef við reiknum með aðeins 2% verðbólgu á ári næstu tíu árin munu raunskuldir lækka um 18% ef aðeins eru greiddir vextir.

Ef upphæð sem nemur vaxtabyrðinni í upphafi er greidd uppfærð til núvirðis á hverjum tíma greiðast ekki bara vextir heldur er lánið einnig greitt niður.

Þannig mun uppfærð skuldabyrði lækka um nokkra tugi prósenta á tíu árum þó aðeins sé greidd á hverju ári uppfærð upphæð sem nemur vöxtum fyrsta ársins.

Með upprætingu spillingar má búast við verulegri aukningu á landsframleiðslu. Þannig gætu skuldir lækkað um helming sem hlutfall af landsframleiðslu á tíu árum með fastri uppfærðri greiðslu á ári sem nemur vöxtum fyrsta ársins.

Úr því að þú telur að allt sé í lagi með krónuna þrátt fyrir hrun hennar niður í nánast ekki neitt gagnvart dkr þá hljóta þeir stjórnmálamenn sem bera ábyrgðina að vera ótrúlega miklir aular að þínu mati.

Þú veist það vel að efnahagsleg staða Danmerkur er miklu betri en Íslands þrátt fyrir miklar auðlindir sem Danir geta ekki státað sig af.

Er það ekki augljóst hvers vegna gengi evrunnar er að lækka og að það muni hafa efnahagslega góð áhrif á evrusvæðinu?

[G. Tómas Gunnarsson, 13.3.2015 kl. 21:56]

@ls Þakka þér fyrir þetta. Það vill oft vefjast fyrir í rökræðum,ef krafist er "konstants".

@Ásmdundur Þakka þér fyrir þetta.

Það er í sjálfu sér mikið meira en "samráð", ef ákvörðuninni og framkvæmdinni er slegið á frest, þangað til Merkel samþykkir hana. Enda barðist Þýski seðlabankinn á móti allt til enda og gerir enn.

Það er vonast eftir því að verðbólga aukist á Eurosvæðinu, ekki aðains vegna peningaprentunar, heldur einnig vegna gengisfalls eurosins (sem eru þó að hluta tengdir atburðir), sem mun líklega hækka verð á innfluttum vörum,  en það er engin trygging fyrir því, og til dæmis hefur gengið illa að fá verðbólguna af stað í Japan.

Þeir náu að pumpa hana upp með gríðarlegri peningaprentun, en hún er þegar tekin að síga niður aftur.

Þegar verðbólgan fer svo af stað er líklegt að euribor vextirnar hækki, sem þó nokkuð af lánum Grikkja er tengt við og svo framvegis.

En það voru einmitt svona bjartsýnis áætlanir sem voru lagðar til grundvallar lánapökkunum til Grikkja, en nákvæmlega ekkert af þeim hefur staðist.

Hitt er svo að hvar skyldi nú einhver mesta verðhjöðnunin á Eurosvæðinu hafa verið? Hvar annars staðar en í Grikklandi, sem er eiginlega búið að drepa nður megnið af eftirspurninni.

Krónan er ekki orsökin, en hún sýnir að miklu leyti það sem hefur verið að gerast.

Efnahagsleg staða Danmerkur kann að vera betri en Íslendinga akkúrat nú um stundir, en ég leyfi mér að efast að það gildi nauðsynlega til lengri tíma.

En ég var að tala um efnahagslegar framfarir frá þeim tíma að leiðir krónanna skyldu. Í hvoru landinu skyldu hafa verið meiri efnahagslegar framfarir?

Það er ekki ljóst að öllu leyti hvers vegna gengi eurosins er að lækka svona skarpt. Auðvitað spilar peningaprentunin þar rullu, en hún dugar ekki til að skýra málið að fullu, enda tilkynning um hana ekki ný tíðindi og var í raun kominn inn í gengið fyrir all nokkru.

En veruleg slæm tíðindi frá Austurríki kunna að spila þar inn í, nú eða að þeir sem selja skuldabref til seðlabankanna noti tækifærið og komi þeim aurum í skjól og flytji þá frá Eurosvæðinu, sem aftur vinnur gegn því markmiði peningaprentunarinnar að skapa þennslu og auka fjárfestingu og útlán.

En slíkt ætti að verða betur ljóst á næstu vikum.

Lækkandi gengi eurosins, hefur yfir heildina jákvæð áhrif á efnahaginn. En það verða líka vandræði. Lán í Svissneskum frönkum sem þekkjast nokkuð víða, eru ekki skemmtileg þessa dagana, og ýmsir eftirlaunasjóðir geta farið að lenda í vandræðum, vegna þess hve vextir og ávöxtun er slök.

Peningaprentun er vel þess virði að reyna, en getur ekki talist "töfralausn", frekar en flest annað.

[Ásmundur (IP-tala skráð) 14.3.2015 kl. 14:30]

Það var engin tímasetning á því hvenær samráði við þjóðarleiðtoga skyldi lokið. Í mesta lagi var þá um áætlun að ræða sem gat breyst.

Það er engin bjartsýni fólgin í því að gera ráð fyrir 2% verðbólgu á ári eftir mikla peningaprentun. Verðbólgan gæti orðið mun meiri.

Það er heldur engin bjartsýni fólgin í því að gera ráð fyrir að landsframleiðsla Grikkja aukist með aðgerðum til að koma i veg fyrir skattsvik og aðra spillingu.

Lækkun á gengi evrunnar á ekki að valda neinum vandræðum ef skynsamlega hefur verið staðið að dreifingu fjárfestinga. Þó að Íslendingar kunni það illa, sbr öll álverin, þá er slík óráðsía ekki algeng í ESB.

[G. Tómas Gunnarsson, 15.3.2015 kl. 18:37]

@Ásmundur Takk fyirr þetta. Enn og aftur er eins og þú sérst ekki eingöngu á "annari blaðsíðu", heldur í "annari bók".

Hvað hefur þú fyrir þér í því að leitað hafi verið samþykkis allra þjóðarleiðtoga Eurosvæðisins?

Persónulega hef ég hvergi séð á það minnst.

Venjulega er það talið að Seðlabankar eigi að vera sjálfstæðir og ekki að hafa "samráð" við þjóðarleiðtoga, nema að neyðarástand ríki, eða hætta sé að slíku.

Það er einmitt þess vegna sem það er gagnrýnt að leita hafi samþykkis Merkel.

Það er óskandi að verðbólgan nái sér á strik á Eurosvæðinu, en það langt í frá öruggt að hún verði veruleg, hvað það að hún verði það í Grikklandi, sem hefur sokkið lengst í verðhjöðnunarfenið.

Hver er verðbólgan í Bandaríkjunum nú, þrátt fyrir peningaprentun?

Það að landsframleiðsla Grikkja aukist, er nákvæmlega sama bjartsýnin og áætlanir um lánaveitingar byggðust á árið 2010 og 2011. Hvað kom á daginn?

Lækkun á gengi eurosins kemur til með að hjálpa mörgum og bitna á öðrum, alveg eins og allar slíkar aðgerðir gera.

En stöðnunin er ótrúlega víða, og hefur Eurosvæðinu gengið afar illa að ná efnahagslífinu af stað. Líklega þarf meira en peningaprentun til þess.

[Ásmundur (IP-tala skráð) 15.3.2015 kl. 22:43]

Ef það hefur verið leitað sérstaklega samþykkis Merkel þá hefur verið leitað samþykkis annarra leiðtoga.

En líklega er það ónákvæmt að orða þetta svona. Þeir hafa hins vegar allir fylgst með gangi mála og getað komið athugasemdum á framfæri.

Enn og aftur misskilur þú orðið sjálfstæði. Sjálfstæði útilokar auðvitað ekki samráð áður en ákvarðanir eru teknar. Samráð getur jafnvel verið nauðsynlegt til að hægt sé að taka sjálfstæða upplýsta ákvörðun.

Gagnrýnin á þátt Merkel í málinu er ómalefnaleg og er fyrst og fremst áróður þeirra sem vilja grafa undan ESB.

2% verðbólga er ekki mikil verðbólga í sögulegu samhengi. Verðbólgan í dag er enginn vísbending um verðbólguna næstu tíu árin.

Landsframleiðslan fer upp og niður. Eftir mikla lækkun mörg undanfarin ár er ekki óvarlegt að veðja á viðsnúning.

Landsframleiðsla sem hefur fareið hratt niður fer oft hratt upp aftur. Þess vegna eru vanþróuð ríki í flestum efstu sætunum yfir hagvöxt í heiminum.

Það því langsótt að útiloka eða telja það ólíklegt að verðbólga geti orðið 2% á ári næstu tíu arin í Grikklandi og að landsframleiðslan geti aukist.

[G. Tómas Gunnarsson, 16.3.2015 kl. 06:33]

@Ásmundur Þakka fyrir þetta.

Þó að það sé ekki "hoggið í stein", er það almennt talið best að samráð sé ekki á milli þjóðarleiðtoga og seðlabanka. Þannig haldi seðlabankinn sjálfstæði sínu.

En þegar neyðarástand eða aðrar hörmungar ríkja, þykir þó ekki nema eðlilegt að vikið sé frá reglum. Til dæmis þegar stríð geysa.

En Þýski seðlabankinn var á móti peningaprentuninni, og er það enn. Þess vegna þótti líklega nauðsynlegt að fá samþykki Merkel. Því eins og Benedikt Jóhannesson sagði á Sprengisandi í gær, um ákvörðunartöku í "Sambandinu", það er nóg að spyrja Þjóðverja.

Það er alveg rétt að 2% verðbólga er ekki í sjálfu sér há. En það er markmið Seðlabanka Eurosvæðisins (og margra annara) sem hæfileg verðbólga.

En hvers vegna er þá verðhjöðnun nú, og mest í Grikklandi? Það er auðvitað að stærstum hluta vegna þess að efnahagslífið er í svoddan dróma, og alls ekki á vísan að róa að það taki við sér, þó að hlutabréfamarkaðir muni gera hina ríku ríkari, með því að hækka.

Ég hugsa að landsframleiðsla Grikkja muni hækka á næstunni, hún er búin að lækka það mikið, að viðspyrna mun fást.

Og það er engin ástæða til útiloka það eða verðbólgu, en það getur samt verið varasamt að treysta því, sérstaklega á meðan reiknað er með frekari niðurskurði, eins og flestir, nema Grikkir sjálfir, telja rétta meðalið.

Það er alltaf sjálfsagt að vona það besta, en það er ekki hyggindi að reikna með því að það sé það eina sem geti gerst.

Þau mistök voru hins vegar gerð árið 2010 og 2011, hvað Grikkland varðar. Þess vegna er ástandið þar jafn slæmt og raun ber vitni.