Skuldakreppa hins opinbera

Hið opinbera er í kreppu víða um heim, skuldakreppu.  Víða er staðan sú að endurfjármögnun leysir ekki vandan, þó að hún sé fáanleg, slíkt frestar aðeins vandamálunum.

Bæði sveitarfélög og ríkistjórnir víða um lönd eru orðin háð ódýru lánfé sem og að tekjur aukist ár frá ári.  Nú þegar hvorugt er til staðar koma vandræðin upp á yfirborðið sem aldrei fyrr.

Það eru aðeins tvær leiðir út úr vandanum, skattahækkanir eða niðurskurður, nú eða bland af þessu tvennu.  Það er því líklegt að víða um lönd verði mikil átök verði um þjónustu og fjármál hins opinbera á næstu árum.

Það verður rifist um hvaða þjónustu hið opinbera eigi að veita, hvernig standi á því að opinber þjónusta er svo dýr og hvort að ekki megi spara meir en nú er gert.  Líklega verða fáir eða engir geirar opinberrar þjónustu undanskyldir, það verður rifist um dagvistun, skólarekstur, styrki til menningarstarfsemi, íþróttamannvirki og stuðning við íþróttafélög,  almenningssamgöngur, gatnagerð, bókasöfn, heilbrigðiskerfi, yfirstjórn o.s.frv, o.s.frv.

Verst stöddu sveitarfélögin á Íslandi eru líklega Álftanes, Suðurnesjabær og Hafnarfjörður.  Hér í Toronto er borgarstjórnin að berjast við u.þ.b. 800 milljón dollara gat. Fleiri sveitarfélög eru í standandi vandræðum og tekjumöguleikarnir takmarkaðir.

Það þekkja líklega flestir vandræðin sem ríkja í Grikklandi, á Spáni, á Ítalíu, í Bandaríkjunum, í Bretlandi.  En þau eru fá löndin sem geta státað af sterkum og stöðugum ríkisfjármálum þessi misserin.

Skattahækkanir verða áreiðanlega víða, en þó sjást þess merki að sú leið er illfær öllu lengra.  Of háir skattar verka letjandi, hvetja til skattaundanskota og geta jafnvel orðið til þess að farið sé að hvetja til "skattaverkfalla" líkt og er að gerast í Grikklandi.  Það má sömuleiðis segja að Rob Ford, núverandi borgarstjóri hér í Toronto hafi verið kjörinn síðastliðið haust, út á loforð um að stöðva eyðsluna.  Hann talaði að Toronto byggi við eyðsluvandamál, ekki tekjuskort.  Hvernig tekst til á eftir að koma í ljós, hann berst um á hæl og hnakka, en enginn vill skera niður nema "einhvers staðar annarsstaðar".

En það er líklegt að rifist verði harkalega um hvað starfsemi sveitarfélaga og ríkisins eigi að vera víðtæk, hvar og hve mikið eigi að skera niður og hvað djúpt sé hægt að sækja í vasa skattborgaranna.

Það er næst ljóst að um ekkert af þessum atriðum mun ríkja samstaða, en það sem er mest áríðandi er að stjórnmálastéttin tali hreinskilnislega um þessi mál og samhengi tekna, þjónustu og síðast en ekki síst skulda.

Loforð þar sem "allt" er "ókeypis" eiga ekki við lengur og vonandi lætur almenningur slíkt ekki blekkja sig eina ferðina enn.  

Það er  víða komið að skuldadögunum vegna slíkra loforða.

Skuldir sliga Hafnarfjörð