Bjórá 49

Það er óhætt að segja að viðtal Elon Musk við BBC hafi vakið all nokkra athygli.  Persónulega finnst mér Musk komast vel frá viðtalinu, heldur ró sinni og yfirvegun.

Það sama verður vart sagt um spyrilinn.

Það er fróðlegt að horfa á viðtalið í heild sinni og eins og oftast er best að horfa á viðtalið allt og mynda sér eigin skoðun.

	Musk opnar sig um kaupin á Twitter
Ábyrgðarmaður færslu Tilkynna um óviðeigandi tengingu við frétt

Þeir sem sífellt tala um nauðsyn þess að hækka skatta, og þeim virðist ef eitthvað er fara fjölgandi í heiminum væri ef til vill hollt að hlusta reglulega á Bítlana.

"Taxman", af plötunni Revolver, er gott lag með býsna beittum texta.  Gefið út á þeim tíma sem skattar voru himinháir í Bretlandi og tekjuháir einstaklinar (ekki síst tónlistarmenn) flúðu land í stórum hópum.

Oft hefur reyndar veriðð sagt að Bítlarnir hafi ekki eingöngu breytt tónlistinni, heldur hafi þeir verið í fararbroddi í "tax management" á meðal tónlistarmanna og breytt hugsuninni í bransanum.

Það mun ekki hafa verið síst "bókhaldara" þeirra Harry Pinsker að þakka.

Rolling Stones (og ótal margir aðrir) fetuðu svo í fótspor þeirra og vísar titill plötu þeirra "Exile on Main St", í "skattaútlegð hljómasveitarinnar.

Á tímabili hafði ég mikið dálæti á Ryuichi Sakamoto og einnig á Yellow Magic Orchestra, og enn þann dag í dag á á all gott safn af lögum með honum og hljómsveitinni.

Bæði hann og hljómsveitin YMO höfðu mikil áhrif á tónlistaheiminn. Líklega mætti orða það svo að tæknin hafi verið beisluð á ákaflega upplífgandi máta.

En það er vert að gefa gaum af þeim orðum Sakamoto sem eru í enda fréttarinnar.

""Asísk tónlist hafði áhrif á Debus­sy og Debus­sy hafði mik­il áhrif á mig, svo tón­list­in ferðast heil­an hring um­hverf­is heim­inn," sagði Sakamoto árið 2010."

Þannig hefur það alltaf verið og verður vonandi alltaf.  Menningin blandast, áhrif eru sótt um víða veröld og skemmtileg og áhugaverð tónlist verður áfram sköpuð, án þess að skapararnir séu úthrópaðir um stuld eða "nám".

Sakamoto og YMO, ásamt fjölda annarra raftónlistarfrumkvöðla, höfðu svo gríðarleg áhrifa á "hip hop" og ekki síður "house" tónlist. Stundum var þeim gefið "kredit" stundum ekki.

Þannig gerist það og er ekki alltaf sanngjarnt.

En ég set hér inn lag sem er líklega þekktasta lag YMO, Rydeen, en í hugum Íslendinga sem eru komnir aðeins við aldur, kallast það líklega alltaf "Listapoppslagið".

	Ryuichi Sakamoto látinn
Ábyrgðarmaður færslu Tilkynna um óviðeigandi tengingu við frétt

Það virðast býsna margir hafa áhyggjur af því að erlendir "tæknirisar" s.s. Google og Meta séu að verða æ fyrirferðarmeiri í sölu á auglýsingum til Íslenskra aðila.

Auðvitað finnst innlendum aðilum slæmt að missa stóran spón úr aski sínum, en talað um að erlendir aðilar séu með allt að helming auglýsingamarkaðarins.

Það vekur upp margar spurningar sem ég hef hvergi séð svör við.  Auðvitað þyrfti að reyna að greina betur hverjir og til hvers er verið að kaupa auglýsingar og ekki síður hvert birtingarnar fara.

Hvað mikið af sölu Google fer t.d. til birtingar á Íslenskum síðum?  Líklega eru það þó nokkrar Íslenskar síður sem selja pláss í gegnum Google.

Hvað er stór hluti af auglýsingakaupunum þess eðlis að kaupandi hefur engan áhuga á því að auglýsa í Íslenskum miðlum?

Ferðaþjónusta verður æ stærri partur af Íslensku efnahagslífi, flugfélög, hótel, bílaleigur, gistiheimili, "Air B´n B", bændagisting, veitingastaðir og áhugaverðir viðkomustaðir hafa engan hag eða áhuga á því að auglýsa í Íslenskum miðlum.

Er ekki líklegt að Íslandsstofa sé býsna stór kaupandi að auglýsingaplássi í gegnum erlend netfyrirtæki?

Þess utan eru svo áfengisauglýsingar sem er bannað að birta í Íslenskum miðlum.

Loks má svo velta fyrir sér "snertikostnaði".

Það kæmi mér ekki á óvart að ef þetta yrði skoðað niður í kjölinn, væri niðurstaðan ekki sú réttlæting fyrir ríkisstyrktum Íslenskum fjölmiðlum sem margir vilja vera láta.

	Áhyggjur af yfirvofandi gjaldþroti Torgs
Ábyrgðarmaður færslu Tilkynna um óviðeigandi tengingu við frétt

Persónulega finnst mér ekki óeðlilegt að Frönsk stjórnvöld vilji hækka eftirlaunaaldurinn í landinu.

Margt hefur breyst síðan slíkt var samþykkt, hækkandi lífaldur, almennt heilsufar,  starfsumhverfi og ef til vill ekki síst fjárhagur hins opinbera.

Það er því býsna margt sem kallar á hækkun aldurs til lífeyristöku.

En ég er hins vegar af hissa á því hve littla athygli það vekur að forseti Frakklands kjósi að sniðganga þingið og í raun setja lögin að hætti "sólkonunga".

Það hefur nú oft þurft minna til að talað sé um "lýðræðishalla" og "einræðistilburði" o.s.frv.

En að flestu leyti finnst mér því miður að þessarar tilhneygingar gæti æ oftar og víðar, að sniðganga þingin, ef þess er nokkur kostur.

Kórónufárið ýtti undir þessa tilhneygingu og kom sjálfsagt einhverjum á bragðið en þetta ýtir undir vantraust á stjórnvöldum. 

Almenningur á skilið að sjá hvernig þeir fulltrúar sem þeir kusu myndu greiða atkvæði um mál sem þetta.

	Ætlar ekki að leysa upp þingið
Ábyrgðarmaður færslu Tilkynna um óviðeigandi tengingu við frétt

Þó ekki sé dregið í efa að fólki svipi saman víðast um heim fer ekki hjá því að áhyggjur og baráttumál eru víða mismunandi.

Stórum hluta ævi minnar hef ég eytt annars staðar en á Íslandi og vissulega eru áhyggjur fólks að hluta svipaðar, en á sumum sviðum gjörólíkar.

Hér á "Stór Toronto svæðinu" (nánar tiltekið í Mississauga) er t.d. rekin býsna stór olíuhreinsistöð. Mig rekur ekki minni til þess að um hana hafi staðið styr. Alla vegna heyri ég ekki minnst á hana hjá þeim sem ég umgengst, eða les um hana í fjölmiðlum.

Rétt hjá henni stendur svo stór sementsverksmiðja og þar stutt frá er gróðrarstöð.

Lesa má fróðleik um olíuhreinsunarstöðina hjá "Sögufélagi Mississauga".  Þar kemur m.a. fram að býsna mikil sprenging varð þar árið 2003.

Hér er hefur engin fengið "memoið" um að það þýði ekki að fjölga akreinum og byggja nýja vegi. Byggðar eru nýjar hraðbrautir, eldri framlengdar, akreinum fjölgað á mörgum götum o.s.frv. Samt eru hér lestir, strætisvagnar og "Subway" í Toronto og að sjálfsögðu er unnið að frekari uppbyggingu þar sömuleiðis.

Hér ekur engin á nagladekkjum, það er enda bannað nema norðarlega í fylkinu.  Það kvartar engin yfir því.  Hér er enda hægt að treysta því að snjómokstur (og saltaustur) sé með þeim hætti að slíkt sé hægt.

Hér er meginvegum haldið opnum og svo gott sem öllum mokstri lokið innan 24 klukkustunda frá því að slotar.

Hér hef ég engan heyrt lýsa yfir áhyggjum af lausagöngu katta, nema kattaeigendur. Það er aðallega vegna allra sléttuúlfanna sem hér halda til og eru þekktir fyrir að sjá lítinn mun á velöldum heimilisketti og kanínum.

Hér þykir ekkert tiltökumál þó að háspennulínur þveri bæi og borgir.  Undir línunum eru oft vinsæl útivistarsvæði og má oft sjá börn þar að leik og fólk að viðra hundana sína.  Íslendingurinn kemur hins vegar stundum upp í mér og allir staurarnir og línurnar sem eru inn í hverfunum fara í taugarnar á mér, en fæstir skilja um hvað ég er að tala.

Ég minnist þess heldur ekki að hafa heyrt um neinn sem missir svefn yfir þeirri staðreynd að stór partur þess vatns sem ætti að renna niður Niagara fossana er notð til raforkuframleiðslu af Kanada og Bandaríkjunum.  Ég held að flestir kunni að meta "grænu orkuna" sem er alls ekki nóg hér. Líklega finnst flestum fossarnir nægilega tilkomumikil sjón og myndu ekki sjá mikin mun þó að vatnsmagnið væri meira.

Eftir því sem mér skilst eru það u.þ.b. 12. milljónir manna sem berja fossana augum á ári hverju. Ein milljón á mánuði (meira auðvitað yfir sumarið) og engan hef ég heyrt tala um að það sé "uppselt".  Svæðið er þó ekki stórt.

En vissulega eru einnig keimlíkar áhyggjur sem þjaka Kanadabúa og Íslendinga.  Hér hafa flestir miklar áhyggjur af hækkun vaxta og þeirris staðreynd að vaxtagreiðslur Kanadabúa hafa hækkað um 45% á einu ári.  Það er mesta árshækkun síðan á síðasta áratug síðustu aldar.

Flestir reikna með að vaxtahækkanir séu komnar til að vera, og jafnvel aukast, í það minnsta fram á mitt næsta ár.

Því tengt er svo að fasteignaverð hefur víðast hvar lækkað og er reiknað með að áður en botni verði náð, hafi húsnæðisverð lækkað um 20 til 50%, eftir svæðum.  Það er því hætt við að eigið fé býsna margra geti þurkast út.

Í janúar síðastliðnum drógust fasgeignaveðlán saman um ríflega 40% miðað við 2022.

Kanadabúar hafa líka áhyggjur af síhækkandi áfengisverði, ekki síst vegna þess að ríkisstjórn Justin Trudeau vísitölubatt áfengisskatta og með hárri verðbólgu, hækkar það verð, sem hækkar verðbólgu, sem hækkar verð, en Íslendingar kannast við þessa formúlu.

Reiknað er með að áfengiskattar hækki um ca. 6.3% í Kanada 1. april, það er ekkert grín.

Kanadabúar hafa einnig áhyggjur af hækkandi orkuverði og að bensínlíterinn kosti næstum 150 ISK.  Þegar líterinn fór yfir 200 ISK mátti heyra kveinstafi um allt land og "gárungarnir" töluðu um að fljótlega yrði farið að bjóða upp á bensín með afborgunum.

Engan Kanadabúa heyri ég kvarta undan því þó að borga þurfi til að njóta "þjóðgarða", sem eru reyndar ýmis reknir af ríkinu, fylkjum, eða sveitarfélögum.  Þar er borgað daggjald, fyrir að fá sér sundsprett, sigla á kajökum eða kanóum, njóta göngustíga, eða hreinlega fara í lautarferð með fjölskyldu, vinnustöðum eða öðrum hópum.  Engan hef ég heyrt segja að þetta eigi að vera "ókeypis".

Þannig er mannlifið keimlíkt, en samt allt öðruvísi þankagangur á mörgum sviðum.  Það er í sjálfu sér ekki óeðlilegt, en samt þarft að velta fyrir sér hvað skapar muninn.

Það er eiginlega pínulítið "súrrealískt" að lesa um að UBS hafi keypt Credit Suisse á rétt ríflega 3. milljarða dollara.

Ef til vill er það sanngjarnt verð, ef til vill ekki.  En ekkert er meira virði en einhver er viljugur (karlkyns fyrirbæri eður ei) til að greiða fyrir það.

Það er ljóst að UBS er ekki að greiða nema u.þ.b. einn þriðja af því sem hlutabréfamarkaðir mátu Credit Suisse á fyrir helgi.

Það er líka merkilegt að lesa að fyrir það að kaupa einhvern banka á 3. milljarða dollara, njóti UBS fyrirgreiðslu að upphæð allt að 110 milljarða dollara. Einnig það að hið opinbera muni ábyrgjast tap allt að 9.6 milljarða dollara.

En það segir okkur líka ákveðna sögu um verðmat á bönkum.

Varðmat a Credit Suiss virðist hafa verið tæplega 450 milljarðar Íslenskra króna í þessum viðskiptum.  Það er þó mikið hærra en UBS var í upphafi reiðubúið að greiða.  Fyrst var talað um ca. 140 milljarða Íslenskra króna, síðan ríflega 280 milljarða.  Ef til vill hafur verðið hækkað tengt auknum opinberum stuðning, fyrirgreiðslu og ábyrgðum.

En að kaupa Credit Suisse á ca. 450 milljarða Íslenskra króna, hljómar eins og góð kaup,bankinn átti vissulega í erfiðleikum, en fyrirgreiðsla upp á ca. 35 falda kaupupphæð er all nokkuð.  Líka ef tap að upp að 3földu kaupverði er sömuleiðis "dekkað":

Eru 450 milljarðar Íslenskra króna, ekki nema einhverjir milljarðatugir meira en Íslenskir bankar eru verðmetnir á, og þar er rifist um að þeir séu (í það minnsta sumir hverjir) undirverðlagðir við sölu?

	UBS kaupir Credit Suisse
Ábyrgðarmaður færslu Tilkynna um óviðeigandi tengingu við frétt

Ekki ætla ég að fullyrða hvort að Skúli Helgason hafi sagt það berum orðum að dagforeldrar yrðu óþarfir árið 2023.

En það er ekki erfitt að draga þá ályktun að svo yrði, þegar stjórnmálamenn gefa loforð um að öll börn 12. mánaða og eldri fái dagheimilispláss.

Það er að flestu leyti erfitt að sjá hvaða hlutverk dagforeldrum væri ætlað ef slíkt loforð hefði verið efnt.

Sé haft í huga að niðurgreiðslur á þjónustu dagforeldra eru lægri en hjá dagheimilum, er auðvelt að sjá að dagforeldrar hafi ákveðið að hætta starfsemi.

Líklega er einfaldasta lausnin að niðurgreiðslur fylgi barni, og foreldrar geti áveðið hvernig þeirri fjárhæð sé ráðstafað, geti notað hana hjá dagheimilum, dagforeldrum, verið heima með barnið eða fundið önnur úrræði.

Er það ekki dulítið skrýtið að sveitarfélög geti sparað sér stórar fjárhæðir með því að bjóða upp á færri dagheimilispláss?

En orðum fylgir ábyrgð, ekki síst ef búið er að tvinna þau saman í kosningaloforð.

	„Hef ekki sagt neitt í þessa veru“
Ábyrgðarmaður færslu Tilkynna um óviðeigandi tengingu við frétt

Auðvitað er almennt ætlast til að stjórnmálamenn haldi kosningaloforð sín, þó að vissulega sé þar oft verulegur misbrestur á.

En stundum getur verið nauðsynlegt að svíkja loforð og stjórnmálamenn verða líka að hafa hugrekki til þess.  Þá fer best á að koma heiðarlega fram og viðurkenna svikin og útskýra hvers vegna þau hafi verið nauðsynleg.

Olía og aðrir orkugjafar eru nú það mikilvæg "geopólítisk" vopn, að nauðsynlegt er að auka framboð á þeim með flestum ef ekki öllum tiltækum ráðum.

Auknu framboði mun vonandi fylgja lægra verð sem kemur flestum (en ekki öllum) til góða.

Gott skref hjá Biden, sem sannarlega má við slíkum skrefum þessa dagana.

	Svíkur kosningaloforð og heimilar olíuleit
Ábyrgðarmaður færslu Tilkynna um óviðeigandi tengingu við frétt

Það er ekki margt sem almennir borgarar geta gert andspænis yfirgangi, innrás og morðum Rússa í Ukraínu.

Líklega er eitt af því fáa sem þeir geta gert er að kaupa ekki Rússneskar vörur og verslanir geta hætt að selja þær.

Þegar er komin af stað all nokkur hreyfing í þessa veru hér og þar um lönd.

Þannig hafa margar af stærstu verslunarkeðjum Eystrasaltslandanna tekið allar rússneskar vörur úr sölu.

Áfengisala Ontarioríkis, LCBO (sem er stærsti einstaki áfengiskaupandi heims) var skipað af fylkisstjórninni í Ontario að fjarlægja alla drykki af Rússneskum uppruna úr hillum verslana sinna.

Það sama hafa áfengisölur Nýfundnalands og Labrador, Manitoba og Nova Scotia gert.

Víðast um heiminn eru líklega ekki margar rússneskar vörur á boðstólum, enda Rússar ekki þekktir fyrir vandaðar neytendavörur, ja, nema vodka og kavíar.

	Skriðdreki valtaði yfir bíl á ferð í Kænugarði
Ábyrgðarmaður færslu Tilkynna um óviðeigandi tengingu við frétt