Njáll Trausti nýr leiðtogi Sjálfstæðisflokksins í NorðAusturkjördæmi

Þá er víst talningu í prófkjöri Sjálfstæðisflokksins í NorðAusturkjördæmi lokið og ljóst að Njáll Trausti er nýr leiðtogi Sjálfstæðisflokksins í kjördæminu.

Þau úrslit eru reyndar í takt við það sem þeir sem ég enn þekki á svæðinu sögðu.  Þeir töldu næsta víst að Njáll ynni sigur, þó að það sé ekki sjálfgefið að taka við forystu, þrátt fyrir að hafa skipað annað sætið.

En eins og margir sögðu, þá er "þyngdin" í kjördæminu norðanmegin og slík lögmál verða ekki yfirunnin á fáum vikum eða mánuðum.

Njáll Trausti hefur enda verið vaxandi þingmaður.

En frétt um úrslitin má lesa islendingur.is, heimasíðu Sjálfstæðisflokksins á Akureyri.

Ekki er hægt að lesa frétt sem þessa án þess að hugurinn hvarfli að fjölmiðlastorminum sem hefur geysað vegna "skæruliðadeildar" Samherja.

Það er nefnilega ólíkt að tala um að hafa áhrif, reyna að hafa áhrif eða að hafa áhrif.

Ég veit ekki hvað mörg ár eru síðan að ég byrjaði að heyra "sögur" um að Samherji "réði öllu fyrir norðan" og engin þyrfti að láta sig dreyma um að fara í framboð þar án þess að "hljóta blessun" þeirra.

Þeir réðu.

Persónulega hef ég aldrei lagt trúnað á slíkar sögur. 

Ég geri mér fulla grein fyrir því að fyrirtæki á borð við Samherja hefur alltaf ákveðin ítök.  Það segir sig eiginlega sjálft að slík fyrirtæki, af slíkri stærðargráðu, njóta alltaf ákveðinnar athygli og velvilja frá bæði sveitastjórnarfólki sem og þingmönnum.

En ég hef ekki þurft nema að líta yfir þá einstaklinga sem hefur skipað þennan hóp til að gera mér grein fyrir því að fullyrðingar um "völd" Samherja eru orðum aukin.

Hins vegar verða alltaf til einstaklingar, sem og hópar sem reyna að koma "sínum mönnum" á framfæri.  Til þess hafa verið (og verða líklega) notuð fyrirtæki, félagasamtök, alls kyns hreyfingar og "klúbbar".

En það er engin ástæða til að missa svefn, í það minnsta ekki margar nætur í röð, yfir hópi fólks sem telur sig geta "fixað þetta og hitt".

En það er hægt að óska Njáli Trausta til hamingju með sigurinn, hann er vel að honum kominn.

 

 

 

 

Finnskt fyrirtæki fær einkaleyfi (patent) á nýrri tegund nefúða gegn Covid

Á þeim ca. 17. mánuðum sem hafa liðið síðan "veiran" tók yfir í umræðum og fréttum hef ég (líkt og líklega margir aðrir) lært obbolítið um veirur en jafnframt fullt af nýjum orðum og lyfjaheitum.

Lyfjaheiti s.s. Ivermectin og hydroxychloroquine hafa oft komið upp í umræðunni og sitt sýnst hverjum.

Alls kyns fullyrðingar bylja á skilningarvitunum og enn fleiri skoðanir.

En nú hefur Finnskt lyfjafyrirtæki,Therapeutica Borealis, sem er staðsett í Turku (allt of þótt það með svalari bæjarheitum) þróað nýtt nefúðalyf gegn Covid-19.

Megininnihaldsefni eru fyrrnefnd, Ivermectin og hydroxychloroquine ásamt aprotinin (sem ég man ekki eftir að hafa heyrt minnst á áður).

Eða eins og segir í frétt Yle: "The firm said that the drug's active ingredients – aprotinin, hydroxychloroquine and ivermectin – are well-known and widely used drugs, but in this product are used in a new, targeted manner on the upper respiratory mucous membrane."

Stuttu síðar má lesa í fréttinni: "Aprotinin is a protease inhibitor while ivermectin is an antiparasitic and hydroxychloroquine has been used against malaria – and has been touted as a Covid-19 treatment by Brazilian President Jair Bolsonaro and former US President Donald Trump among others.

Earlier this year ivermectin manufacturer Merck said there was “no scientific basis for a potential therapeutic effect against Covid-19” and “no meaningful evidence for clinical activity or clinical efficacy in patients with Covid-19.”"

En þetta fyrirtæki  hefur ákveðið að láta hvorki nafn Trumps né Bolsonaro letja sig við að setja saman þetta lyf gegn Covid og hefur nú náð þeim áfanga að fá einkaleyfi á samsetningunni í Bandaríkjunum.

Hvort að þessi "kokteill" eigi eftir að njóta vinsælda eða verða viðurkenndur víðast um heim á eftir að koma í ljós.

Hitt er þó líklegt að "Veiran" sé ekki við það að hverfa af sjónarsviðinu eins fljótt og margir óska og því geta handhæg lyf verið áhrifaríkt vopn gegn henni.

Hér má lesa frétt Yle um nefúðann.

Kókaín og áhættusamt kynlíf fugla

Upplýsingaflæðið er mikið nú til dags og erfitt að velja úr öllu því sem býðst.  Hér fyrir neðan er stórskemmtileg ræða Rand Paul, sem hann flutti nýlega í Bandarísku öldungadeildinni.

Umræðuefnið er fjármál Bandaríska ríkisins og sóunin sem Paul telur þar viðgangast.

Það er rétt að minnast á að ræðan er rétt undir 30 mínútum, því enn eru til stjórnmálamenn sem koma ekki hugsunum sínum fyrir í "tvíti".

En ræðan er fróðleg og ég mæli með henni, tilvalið t.d. á meðan unnið er í tölvunni.

 

Sviss segir nei við "Sambandið", ekki þörf á frekari viðræðum

Ef marka má fréttir hefur Sviss ákveðið að slíta viðræðum þeim sem það hefur átt við Evrópuambandið og hafa staðið yfir síðan 2013.

Kröfur "Sambandsins" um "frjálsa för fólks" og þannig fullan aðgang að Svissneskum vinnumarkaði virðist vera það sem viðræðurnar slitnuðu á.

Sviss er fjórði stærsti viðskiptaland "Sambandsins", en það er stærsti viðskiptafélagi Sviss. Aðeins Kína, Bandaríkin og Bretland eru eiga meiri viðskipti við "Sambandið".

Þannig að það er ekki hægt að segja að Evrópusambandið eigi í auðveldu sambandi við sín stærstu viðskiptalönd.

"Seven years of negotiations finally ended with nothing

Switzerland said “there is no agreement” to Brussels’ demands for freedom of movement and withdrew from seven years of tortuous trade negotiations with the European Union on Wednesday.

Bern pulled out after years of difficult single market access talks reminiscent of the European Commission’s Brexit negotiations with the UK over the past four years.

“The Federal Council today made the decision not to sign the agreement, and communicated this decision to the EU. This brings negotiations […] to an end, “the Swiss government said.

“There are still substantial differences between Switzerland and the EU on key aspects of the agreement. Therefore, the conditions for signing the agreement are not met, “he said after a cabinet meeting.

The commission, which negotiates on behalf of the 27 EU member states, said it took note of the “unilateral decision.”

“We regret this decision,” he said of the decision to “end” the negotiations, which began in 2013.

Swiss ministers blamed the EU’s demands for full access to its labor market, even for those seeking work. They said it could have led non-Swiss citizens to obtain social security rights in the country."

...

"EU officials said access to the single market depends on acceptance of Brussels rules and regulations, including free movement and the jurisdiction of the European Union Court of Justice.

They accused Bern of “choosing” after Swiss negotiators refused to give in to their demands for “a level playing field” on issues such as state subsidies and regulatory alignment.

They had demanded a dynamic alignment, with Swiss rules automatically changing to follow those of the EU over time.

An EU official said that without the agreement it would be impossible to negotiate new access to the single market and that existing access would “erode” over time as existing agreements age."

Sjá hér.

"

Politically, the Swiss rejection of the agreement deals a huge blow to the Commission, which has been heavily investing at the highest level to make the deal work — first under former Commission President Jean-Claude Juncker and then his successor Ursula von der Leyen, who both personally took charge of the file. Juncker said in 2019 that one of the three "biggest regrets" of his tenure was his inability to finalize the deal with Bern.

Brexit had complicated the talks as the Commission’s hard negotiating position toward the U.K. government on issues such as protecting the EU's single market meant that Brussels did not want to be perceived as being more flexible with the Swiss.

Von der Leyen had been hoping to take a big step toward completing Juncker's task when she met Swiss President Guy Parmelin last month, but instead, the meeting failed to bridge differences on three key areas in which the Swiss demanded exemptions: state aid rules, EU citizens' ability to access the Swiss welfare system and protection of higher Swiss wages. Right-leaning Swiss politicians argued that without concessions in these areas, the agreement would be at risk of being voted down in a referendum.

The Commission has rejected such exemptions as "simply not acceptable," arguing that Switzerland's "privileged access" to the EU market means it must abide by similar rules as the bloc's member countries: "That is fundamentally a matter of fairness and legal certainty." An EU factsheet said the bloc had wanted to keep the door open to further negotiations and claimed that Brussels "formulated compromises which go a long way towards the Swiss concerns.""

Sjá hér.

...

"The Swiss government has highlighted three issues: protection of wages, rules governing state aid, and the right of EU citizens working in Switzerland to claim Swiss welfare benefits as part of freedom of movement.

Foreign Minister Ignazio Cassis said Switzerland could not accept EU demands for equal rights for EU workers as it would have meant an unwanted "paradigm shift" in Switzerland's migration policy. The government also feared it could lead to higher social security costs."

Sjá hér.

Það verður fróðlegt að sjá hvernig spilast úr þessu.  Evrópusambandið virðist eiga í vaxandi erfiðleikum að ná samningum, ekki síst við sína næstu nágranna.

 

Trú á að veiran gæti hafa sloppið af rannsóknarstofu í Wuhan virðist vera að styrkjast

Persónulega hef ég aldrei haft sterka trú á því að veiran hafi sloppið út af rannsóknarstofu, en ég hef svo sem aldrei haft sérstakan grunn til að segja að það gæti ekki verið.

En á undanförnum viku hef ég séð æ sterkari "undiröldu" sem krefst frekari rannsókna og telur þann möguleika þurfa frekari skoðunar við, jafnvel líklegan.

Það eru heldur ekki eingöngu einhverjir "samsæriskenningavefir", sem eru í þeim hóp.

Hér og hér má sjá nýlega umfjöllun Wall Street Journal (krefst áskriftar) um málið, Washington Post  hefur fjallað um málið og hér má sjá aðra grein af þeirri vefsíðu.

Hér má sjá umfjöllun hjá NBC, og hér frá Reuters. Meira að segja Fauci virðist ekki eins viss í sinni sök og oft áður.

Kínversk stjórnvöld neita þessu staðfastlega, rétt eins og ávallt áður og varla þarf að eiga von á mikilli samvinnu úr þeirri átt.

Ekki ætla ég að fella neinn dóm hér, en vissulega er þörf á frekari rannsóknum hvað varðar uppruna veirunnar.

En samsæriskenningar ganga auðvitað í báðar áttir, og sjálfsagt finnst einhverjum að eingöngu sé verið að reyna að koma sök á Kína.

Ólíklegt að óvefengjalegur sannleikur eigi eftir að koma í ljós, allra sist sem allir munu standa að baki.

En það er merkilegt að fylgjast með hvernig þessum kenningum skýtur upp aftur og aftur, jafnvel sterkari en áður.

Það er líka athyglivert hve "meginstraumsmiðlar" taka jákvæðara á málinu en á síðasta ári.

 

Krefjast ítarlegri rannsóknar á upphafi faraldurs

Kanadískur dómstóll: Íran skaut viljandi niður farþegaþotu

Hæstiréttur Ontario (Ontario Superior Court of Justice), hefur fellt þann dóm að Íran hafi viljandi skotið niður farþegaþotu. Dómstóllinn ákvarðaði árásina hryðjuverk. 

Nú mun 6 manna kviðdómur ákveða hvaða skaðabætur Íranska ríkið skuli greiða fórnarlömbunum.

Málið var höfðað fyrir hönd 4ja fjölskyldna fórnarlamba.

Það er rétt að taka það fram að Íranska ríkið tók ekki til varna í réttarhöldunum, og spurningin hvort að önnur niðurstaða hafi verið möguleg, þegar eingöngu málflutningur sækjenda er á borð borinn?

En ýmsum, jafnt innan Kanada sem utan, þykir þó dómstóllin hafi farið út fyrir lögsögu sína.

En þó að yfirvöld í Íran hafi ekki gripið til varnar fyrir dómstólnum, hafa þau mótmælt dómnum og segja hann til skammar fyrir land sem telji sig réttarríki.

Hvar liggur lögsaga i máli sem þessu?

Það hefur verið rætt um að Kanada hafi áhuga á því að koma málinu fyrir Alþjóða dómstólinn.

Getur það verið rétt leið að sækja mál sem þetta fyrir "lókal" dómstólum og viðkomandi land berjist svo fyrir kyrrsetningu eigna þess lands sem fær á sig dóm, hvar sem til þeirra næst og lönd eru tilbúin til að framfylgja slíkum dómi?

Slíkir dómar gætu haft margvísleg áhrif á alþjóðavettvangi.  Ekki eingöngu hvað varðar "meint hryðjuverk"; ímyndum okkur dóma um ólöglegar fangelsisvistanir og dóma.

Hvernig myndi "alþjóðasamfélagið" vinna úr slíku?

P.S. Það er rétt að taka það fram að í þessu tilfelli efast ég ekki um sekt Íran í málinu, þó að ég hefi ekki séð neitt sem sker úr um hvort að vísvitandi aðgerð hafi verið að ræða eða ekki

En ég er samt hugsi um hvaða leið sé best fallin til þess að ná fram "réttlæti" fyrir fórnarlömbin.

Er að í heimalandi hvers og eins þeirra, eða eru aðrar leiðir vænlegri?

En hér má lesa nokkrar fréttir um málið.

Iran intentionally shot down Flight PS752 in 'an act of terrorism,' Ontario court rules | CBC News

Iran Calls Canada Shameful For Ruling Aircraft Shooting 'Act of Terrorism' (newsweek.com)

Iran owes damages for downing Flight 752: Ontario court - The Globe and Mail

Iran shot down plane full of Canadians intentionally in act of terrorism, Ontario judge rules (msn.com)

"Stór Idaho" í kortunum?

Víða um lönd virðast íbúar eiga erfitt með að sætta sig við að tilheyra einu eða öðru landi. Sjálfstæðishreyfingum vex víða fiskur um hrygg.

Fjöldi nýrra ríkja hefur orðið til á undanförnum áratugum, Tékkland, Slóvakía, Serbía, Svartfjallaland, Eistland, Lettland, Litháen, Norður Makedónia, svo fáein séu nefnd og þetta er bara í Evrópu.

Sum löndin hafa endurheimt sjálfstæði sitt, en önnur eru ríki í fyrsta sinn.

En það eru fleiri ríki sem vilja sjálfstæði, Skotland (það má þó ef til vill segja að í raun vilji Skotar aðeins skila Englandi og Wales), þar vilja margir sjálfstæði, sama má segja um Katalóníu og svo Baska.

Í N-Ameríku hafa margir í Quebec átt draum um sjálfstæði og svo er einnig orðið í Alberta.

Talað hefur verið um að kljúfa Kalíforníu frá Bandaríkjunum og sumir í Texas hafa svipaða drauma.

Líklega hefur ekki verið fjallað meira um sjálfstæðisdrauma neinna en Skota undanfarin misseri. 

Minna hefur þó farið fyrir því að sumar eyjarnar undan strönd Skotlands hafa þegar hafið undibúning að því að kljúfa sig frá Skotlandi, kljúfi Skotland sig frá "Sameinaða konungdæminu".

En hvað veldur því að þjóðir og hópar una sér svo illa innan stærri eininga?

Ég hef velt því all nokkuð fyrir mér án þess að komast að niðurstöðu.

Að hluta til kann það að vera "pólun" á milli "stórborga" og "dreifbýlis".  Skotlandi kann að þykja London fjarlæg og þar búi "elítan", það sama kann svo að gilda um Hjaltlandseyjar og Edingborg.

Einhverjum kann að þykja að "þeirra svæði" borgi mun meira í sameiginlega sjóði en aðrir í "sambandinu".

Enn aðrir vilja finnst að auðlindir á þeirra svæði nýtist ekki nægjanlega í "heimabyggð".

Nú hafa 7 hreppir (counties) í Oregon ríki kosið um tillögu um að landamærum á milli Oregon og Idaho verði breytt, og meirihluti kjósenda vill frekar tilheyra Idaho.

Enn er langt í land að sjáist hver niðurstaðan verður, en hugmyndin nýtur einnig þó nokkurs stuðnings í Oregon.

Þar vilja margir meina að norðuvesturhluti Oregon "niðurgreiði" suðaustur hlutan, þannig að ef þeir vilji fara sé það sparnaður sem ekki sé ástæða til að neita.

Lesa má frekar um þessar hugmyndir á greateridaho.org.  Margir vilja ekki láta nægja að færa syðri "hreppi" (sýslur) Oregon yfir til Idaho, heldur sé það aðeins fyrsta skrefið og næs komi nyrstu "hreppir" Kalíforníu og verði aðilar að "Stór Idaho".

Hér er ekki verið að fara fram á sjálfstæði, heldur að flytja "hreppi" á milli ríkja. 

Íbúarnir (eða stór hluti þeirra) vilja frekar tilheyra ríki sem sé svipað uppbyggingu og þeirra eigin landsvæði, og stjórnmála- og lífsskoðanir líkari.

Heilt yfir finnst mér ekki ástæða til annars en að íbúarnir (eða meirihluti þeirra) ákveði hvort að landsvæði sé sjálfstætt eða nú hvaða ríki það tilheyrir.

En vissulega getur slíkt skapað vandræði og einnig er vert að velta því fyrir sér hvort að slíkt eigi að vera sífelldum breytingum háð, eða hvort þörf sé á einhverri festu.

Ef þessar hugmundir um "Stór Idaho" ná flugi, má gera ráð fyrir því að slíkar hugmyndir fari af stað, ekki bara víða í Bandaríkjunum, heldur víða um heim.

Sjálfstæðisbarátta heldur sömuleiðis líklega áfram að skjóta upp kollinum víða.

Sækjast sér um líkir er stundum sagt, en æ meira óþol virðist vera fyrir sambýli ólíkra landsvæða og/eða hópa.

 

 

 

 

 

Ríki óttans?

Bókin "A State Of Fear" kom út í Bretlandi í gær, 17. maí.  Þar fjallar höfundurinn Laura Dodsworth um hvernig stjórnvöld í Bretlandi hafi skipulega vakið ótta hjá þjóðinni til að fá hana til að sætta sig við harkalegar aðgerðir gegn "veirunni", svokallaðar "lockdowns".

Ég hef ekki lesið bókina, en hún virðist vekja all nokkra athygli.

Tilvitnanir í hana eru nokkuð sláandi, s.s.:

"Another said: “Without a vaccine, psychology is your main weapon… Psychology has had a really good epidemic, actually.”

As well as overt warnings about the danger of the virus, the Government has been accused of feeding the public a non-stop diet of bad news, such as deaths and hospitalisations, without ever putting the figures in context with news of how many people have recovered, or whether daily death tolls are above or below seasonal averages.

Another member of SPI-B said they were "stunned by the weaponisation of behavioural psychology" during the pandemic, and that “psychologists didn’t seem to notice when it stopped being altruistic and became manipulative. They have too much power and it intoxicates them"."

Í þessu sambandi er t.d. fróðlegt að velta fyrir sér hvernig hugmyndir stór hluti almennings hefur um "veiruna" og hvernig hún hefur herjað á heimsbyggðina.

Hvað skyldu margir geta nefnt það lands sem hefur þurft að þola flest hlutfallsleg dauðsföll?

Hvar í þeirri röð skyldu t.d. Bandaríkin vera? En Bretland? Svíþjóð? Indland?

Hvað hefur stór hluti jarðarbúa látist úr þessum "bráðsmitandi sjúkdómi", á því rúmlega ári sem hann hefur "geysað"?

Hvað skyldu mörg af þeim löndum á "top 20" þar sem hlutfallslega flestir hafa látist vera í Evrópu?  En N- og S-Ameríku? Í öðrum heimsálfum?

Hver verða "eftirköstin"? Hvernig er andlegi þátturinn? Sá efnahagslegi? Hvernig hefur yngri kynslóðin það?  Þó nokkur hluti hennar víða um lönd hefur ekki stigið fæti inn í skóla í meira en ár.

Hvað margir hafa bugast af ótta og hræðslu?

Enn er auðvitað of snemmt að segja til um það.

Sumir eru hræddari en tali tekur við "veiruna", aðrir óttast ekkert meira en bólusetningar.  Hvorugt er góð fylgd í lífinu.

Hræðilegar fréttir selja er oft sagt.  Því mótmæli ég ekki.  En þeir sem kaupa fá oft "köttinn í sekknum".

P.S. Bretland hefur ákveðið að skipa óháða nefnd til að yfirfara viðbrögð við "veirunni".  Það verður fróðlegt að sjá hennar niðurstöðu.

Ég held að slíkrar nefndarskipunar sé þörf í fleiri löndum.

Hljómar ágætlega... þangað til....

Það hefur lengi tíðkast að hafa horn í síðu lyfjafyrirtækja og "óhóflegs hagnaðar" þeirra.

Mörg þeirra eru á meðal stærri fyrirtækja heims.

En hvað býr að baki og hvers vegna?

Vissulega er saga lyfjaiðnaðar þyrnum stráð og þar er ekki vandi að finna dæmi þar sem lyf hafa valdið skaða og jafnvel að lyfjafyrirtæki hafi vísvitandi markaðssett lyf sem seinna meir hafa verið bönnuð, eða hafa valdið jafnvel meiri vanda en þau leystu.

Eftirlit með lyfjaframleiðslu og markaðssetningu þeirra hefur þau aukist all verulega með tímanum.

Heroin, var upphaflega vöruheiti á "over the counter" lyfi (gegn hósta), amfetamín var einnig í útbreiddri notkun, jafnvel sem megrunarlyf. Þessi "lyf" voru bæði upphaflega markaðssett í Þýskalandi.

En líklega hefur lyfjaiðnaðurinn oftast nær verið hvoru tveggja, haldreipi og skotspónn víðast um lönd.

Það er enda engin skortur á dæmum um að lyf hafi valdið tjóni, en sömuleiðis eru það ófáar milljónir sem hafa átt lengra líf lyfjum og lyfjaiðnaðinum að þakka. Ekki síst í samstarfi og bland við framfarir í læknavísindum.

Sá sem þetta skrifar þar á meðal.

En hvað kostar að þróa lyf og hvernig eiga þeir sem það gera að fá kostnaðinn til baka?

Stuttur tími einkaleifa hvað lyf varðar, ýtir í að mörgu leyti undir hátt verð.

Ef ég hef skilið rétt, rennur einkaleyfi í lyfjaframleiðslu út eftir 20 ár víðast hvar.  Allur kostnaður við þróun þarf því að greiðast á þeim tíma.

Hugverk, s.s. tónlist, leikverk o.s.fr., njóta verndar til æviloka höfundar og 70 árum lengur.

Hvort skyldi hafa spilað stærri rullu í velferð almennings, lyf, tónlist eða leikverk?

En auðvitað heyrast sjónarmið eins og að það sé ekki réttlætanlegt að hagnast á veikindum eða óhamingju annara.

Það er hægt að líta á slíkt frá mörgum sjónarhornum.

Ef t.d. er horft til fyrirtækis s.s. Össurs, segja sjálfsagt einhverjir að fyrirtækið hagnist á örkumlum og fötlun þúsunda einstaklinga. 

Það er í sjálfu sér ekki rangt.

En svo má líka segja að fyrirtækið hagnist á því að finna upp og endurbæta tól og tæki sem gera líf einstaklinga sem hafa orðið fyrir slysum og eru fatlaðir, svo óendanlega betra.

Sjálfur aðhyllist ég seinna sjónarhornið sem ég set hér fram (sjálfsagt eru þau fleiri).

Það er eins með þau bóluefni sem komin eru fram gegn kórónuveirunni. Miklum fjármunum hefur verið varið til þess að þróa þau.

MRNA tæknin sem bóluefnin frá Moderna og Biontech/Pfizer byggja á byggja á rannsóknum sem hafa staðið yfir svo árum skiptir.  Upphaflega var tæknin ætluð til að vinna gegn krabbameini (og mun án efa nýtast til þess í framtíðinni).

Bóluefnið frá Oxford háskóla/AztraZeneca nýtur rannsókna og þróunar sem höfðu verið unnar fyrir bóluefni gegn malaríu.

Hefur "heimsbyggðin" einhvern rétt til þess að svipta þessi fyrirtæki þeim tekjum sem þau þurfa á að halda til þess að vinna að áframhaldandi rannsóknum?

Það er einfalt fyrir misvitra stjórnmálamenn s.s. Joe Biden að að ákveða að einkaleyfi skuli falla úr gildi.

Stjórnmálamönnum finnst gjarna ekkert að því að gefa fjármuni sem ekki tilheyra þeim.

Hins vegar má alveg hugsa sér að Bandaríkin og aðrar af ríkustu þjóðum heims kaupi einkaleyfið af lyfjafyrirtækjunum.  Það er ekki eins og þær séu ekki að "henda" milljörðum í vitlausari hluti.

En það er varhugavert að neita fyrirtækjum um hugsanlega umbun fyrir árangursríkar rannsóknir.

Hér má finna lista yfir lyfjafyrirtæki sem hafa "horfið" á undanförnum árum.  Rannsóknir og þróun eru langt í frá að vera ávísun á hagnað.

P.S. Svo er langt frá því að hægt sé að treysta hvaða fyrirtæki sem er til þess að framleiða bóluefni þó að einkaleyfi yrðu afnumin. 

Framleiðslan er nákvæmnisverk og krefst stundum hundruða efna.  Lítið þarf út af að bregða svo að útkoman geti verið hættuleg.

Einkaleyfi bóluefna verði afnumin

Frakka netverslunin

Það er ekki nauðsynlegt að vera Franskur til að opna netverslun með áfengi fyrir Íslendinga, en líklega þarf að vera hæfilega frakkur.

En "Franskri" netverslun með hluta af starfsemi sinni, eða samstarfsaðila á Íslandi eru flestir vegir færir.  Þannig er lagaumhverfið sem Íslendingum og Íslenskum fyrirtækjum er boðið upp á.

Eiginlega til skammar.

Hvað eru margar vikur síðan ríkisstjórn og Alþingi heyktist á að breyta fyrirkomulaginu til eðlilegra horfs?

Aðeins var þó um örlítið skref að ræða.

Að leyfa innlendum vefverslunum að starfa á jafnréttisgrundvelli gegn erlendum.

En á meðan margir stjórnmálamenn (og áhangendur þeirra) eru þeirrar skoðunar að sjaldan eða aldrei "sé rétti tíminn" til að ræða svona mál, "Erum við ekki í miðjum faraldri", þá heldur lífið utan stjórnmálanna áfram.

Sjálfsagt munu einhverjir stjórnmálamenn, sem og hluti almennings vilja "skerpa á reglum", "herða lögin", "bara banna þetta". 

Það verður fróðlegt að fylgjast með viðbrögðum yfirvalda.

ÁTVR telur líklega að "hætta sé á að grundvöllur fyrirtækisins bresti".  Verði svo er það sérstakt fagnaðarefni.

Ríkið mun eftir sem áður taka til sín stærstan hluta áfengisverðs, skattar sjá til þess.

En það er jákvætt ef áfengisala á Íslandi er á leið inn í 21. öldina.

 

 

 

 

 

 

Bjórinn er 25% ódýrari í nýrri netverslun

Fyrirtæki í opinberri eigu með forskot í samkeppni við einkageirann?

Það er áhugavert að lesa þessa frétt. Hér eru fyrirtæki í opinberri eigu að keppa við einkafyrirtæki og hefur betur.

Fyrst er eðlilegt að velta því fyrir sér hvort að um aðstöðumun er að ræða og ef svo er í hverju er hann fólginn?

Er hann fólginn í betri og ódýrari aðgangi að lánsfé vegna þess að fyrirtækið er opinberri eigu?

Hefur fyrirtækinu verið lagt til fé af eigendum sínum (t.d. í upphafi), útsvar borgarbúa notað til að tryggja starfseminni ódýrt fjármagn?

Fær fyrirtækið viðskipti frá eigenda sínum án útboðs?

Hyglar eigandi fyrirtækinu á einhvern annan hátt?

Greiðir fyrirtækið arð í borgarsjóð?

Eða er þetta allt "fer og skver"?

Það er þarft að velta því fyrir sér hvar samkeppni hins opinbera á sér stað og hvernig er brugðist við henni.

Eitt af því fyrsta sem kemur auðvitað upp í hugann er Ríkisvútvarpið og forskot þess á samkeppnismarkaði.

En ekki síður er vert að velta fyrir sér ásókn Kínverskra ríkisfyrirtækja inn á markaði víða um heim.

Mörg ríki, ekki síst Bandaríkin og ríki innan Evrópusambandsins vilja fara að grípa til aðgerða gegn ásælni og hugsanlegra undirboða Kínverskra ríkisfyrirtækja.

Ekki er ólíklegt að til einhverra lagasetninga komi til að tryggja samkeppnisgrundvöll innlendra fyrirtækja.

En er nema stigsmunur á opinberum fyrirækjum og opinberum fyrirtækjum?

Nema að því leiti að ég held að þjóðaröryggi sé ekki í húfi hvað varðar malbikunarstöð borgarinnar.

 

 

 

 

Samþykktu tilboð „með óbragð í munni“

Söguleg en ekki svo óvænt úrslit í Hartlepool

Það eru vissulega söguleg úrslit að Íhaldsflokkurinn skuli hafa unnið yfirburðasigur í aukakosningum í Hartlepool, en ekki svo óvænt.

Allt frá því að kjördæmið varð til (um miðjan 8. áratuginn) hefur Verkamannaflokkurinn unnið þar sigur.  Mér skilst að Íhaldsflokkurinn hafi síðast átt þingmann á því sem getur kallast "svæðinu"  á Bítlatímabilinu.

En úrslitin eru ekki óvænt að því marki að skoðanakannanir höfðu bent til þessara niðurstöðu um langan tíma. 

En úrslitin eru mikið áfall fyrir Verkamannaflokkinn og sýnir veika stöðu hans.

Það má segja að enn einn steinninn sé horfinn úr "rauða veggnum", jafnvel einn af "hornsteinunum".

Verkamannaflokkurinn virðist aldrei hafa haft möguleika á því að vinna baráttuna í þetta sinn.  Þeir buðu fram yfirlýstan "Sambandssinna", en Hartlepool var "Brexit" svæði með all nokkrum mun.

Verkamannaflokkurinn er ekki í öfundsverðri stöðu, flokkurinn var í sárum eftir formannstíð Corbyn og Starmer hefur ekki náð að stýra honum á rétta braut.

Reyndar má segja að "verkalýðsflokkar" víða um heim, ekki síst í Evrópu, hafi átt erfiða daga á undanförnum árum.

Sósísalistaflokkurinn í Frakklandi er ekki svipur hjá sjón, það sama gildir um Sósíaldemókrata í Þýskalandi og á Norðurlöndunum eiga Sósíaldemókratar jafnframt misjafna daga. 

Það er deilt um hvað veldur. 

Breski Verkamannaflokkurinn á í miklum erfiðleikum sérstaklega utan stórborganna.  Hann hefur þó ekki misst sambandið við verkalýðshreyfinguna, sérstaklega herskárri hluta hennar. 

En margir vilja halda því fram að það sé flokknum ekki til framdráttar.

En gærdagurinn var mikill kosningadagur í Bretlandi og kosið til sveitarstjórna víða, kosið til þings í Skotlandi og Wales.

Það verður fróðlegt að sjá hvort að einhver heildarmynd sjáist þegar fleiri úrslit koma í ljós.

 

 

Óvænt úrslit í Hartlepool

Neysluskammtar, lögleiðing og sérfræðingar

Ég get tekið undir þá skoðun að það hljómi skringilega ef 18 ára unglingur er gripinn af lögreglu með 6. g af "grasi" og kippu af bjór, þá sé kippan tekin af honum en grasið ekki.

En það sýnir ef til vill að viðhorf til áfengis er óþarflega strangt.

Það má líka velta því fyrir sér hvort hvort að afglæpavæðing er fyrst og fremst hugsað sem skref til lögleiðingar t.d. kannabisefna, eða hvort þar á að láta staðar numið?

Er rökrétt að löglegt sé að hafa í fórum sínum efni sem keypt er af lögbrjótum?  Því einhver þarf að brjóta lögin til að koma efnunum á markað, óháð því hvort að "neysluskammtar" eru löglegir eður ei.

Svo kemur spurningin hvað er neysluskammtur? Er hann mismunandi eftir ólíkum efnum?

Verður gefin út skrá yfir "löglega neysluskammta" af öllum hugsanlegum ólöglegum fíkniefnum?

Það má nefna að í Ontario Kanada, þar sem kannabis er löglegt, má þó ekki eiga, eða panta, meira en 30g af því einu.  Eigin ræktun er leyfð, en ekki mega vera fleiri en 4 plöntur í íbúð.

Þar rekur hið opinbera-fylkið, vefverslun og heildverslun með kannabis.

Þar er mikið úrval af alls kyns efnum, sælgæti, drykkjum og öðru "dóti".

Ef ég hef skilið rétt er "same day express" heimsending í boði.

Quebec er svo með sína vefverslun og svo eru einkaaðilar með verslanir víða um fylkin.

Rétt eins og er með áfengiskaup, miðast kannabiskaup við 19. ára aldur.

Nú eru ríflega 2. ár síðan kannabis varð löglegt í Kanada.  Að sjálfsögðu eru skiptar skoðanir um hvernig til hefur tekist, en heilt yfir held ég að nokkur sátt ríki. Ég hef ekki heyrt neinn berjast fyrir því að efnið verði bannað aftur.

Ég sá að talað var um að hlutdeild hins opinbera í sölunni væri nú komin yfir 50% og ykist jafnt og þétt, eftir því sem fleiri kæmust upp á lagið með að notfæra sér löglega söluaðila, sem byðu upp á meira úrval og öryggi, en hærra verð.

Árangurinn er þó eitthvað misjafn eftir fylkjum. Ontario hefur að talið er markaðshludeild undir meðallagi, að í kringum 40%, en er samt stærsti aðilinn á Kanadamarkaði.  Ontario hefur selt kannabis fyrir u.þ.b. milljarð dollara (CAD) á þeim ríflega 2. árum sem lögleg sala hefur farið fram.

Það er rétt að taka fram að eftir sem áður gilda takmarkanir um hvar megi neyta kannabisefna.  Það vakti t.d. athygli mína að bannað er að neyta kannabisefna á íþróttasvæðum í opinberri eigu, nema á golfvöllum.

Heilt yfir held ég að lögleiðingin hafi ekki haft miklar neyslubreytingar í för með sér.  Vissulega er algengara að sjá neyslu t.d. ef farið í "í bæinn" um helgi.  Jafnvel má sjá neyslu á svölum eða sólpöllum. En það þýðir ekki að neysla hafi aukist heldur er ekki þörf fyrir feluleik eftir lögleiðingu.

En það að eitthvað sjáist ekki, þýðir ekki að það sé ekki til staðar.

Ég held að það sé þarft að ræða þessi mál á Íslandi. Þessi tillaga um afglæpavæðingu er þarft innlegg í þá umræðu.  Ekki þar með sagt að einhver "erlend leið", sé það sem sé best, eða hægt sé að yfirfæra það sem ákveðið hefur verið annars staðar í heild sinni til Íslands.

En miðað við hvað ég heyri, hefur baráttan gegn fíkniefnum ekki borið árangur á Íslandi undanfarna áratugi, hvorki fyrir né eftir að barist var fyrir "fíkniefnalausu Íslandi 2000".

Myndin er af kannabis dós með innsigli hins opinbera í Quebec.

 

Sammála sérfræðingum um áfengi en ekki fíkniefni

Gott og tímabært skref

Það er löngu tímabært að liðka til í reglum um heimaslátrun.  Það á svo eftir að koma í ljós hvernig þetta á eftir að nýtast bændum og neytendum.

Persónulega er ég bjartsýnn hvað það varðar og hef trú á því að bændur verði fundvísir á leiðir til að byggja betra samband við neytendur og finna styrkja jafnframt grundvöllinn fyrir búum sínum.

Ég held að þetta sé því býsna merkilegt skref og vonandi verður árangurinn slíkur að þetta verði útvíkkað og fært yfir til fleiri búgreina.

En nú færist "boltinn" yfir til bændanna og ég býð spenntur eftir að sjá hvernig þeir nýta þetta tækifæri.

Kristján var svo í viðtali um þetta efni í Bítinu í morgun, þar segir hann að þetta hafi ekki gengið átakalaust og þurft hafi að berjast við "kerfið" og hagsmunaaðila.

Er það ekki í takt við umræðuna í dag?

En ef til vill þurfti stjórnmálamann sem er að hætta til að taka af skarið?

Kristján Þór heimilar slátrun beint frá býli

Er gott fyrir vín að eldast í geimnum?

Vín batnar með aldrinum, því eldri sem ég verð því betra finnst mér það. En að öllu gamni slepptu þá hefur lengi verið leitað að leið til að "elda" vín við ýmsar aðstæður.

Það er áríðandi að vínið eldist við bestu aðstæður og auðvitað æskilegt að það sé drukkið sem næst toppi gæða þess (þar geta verið skiptar skoðanir).

En nú á víst að fara að bjóða upp eina af vínflöskunum frá Petrus, sem voru sendar út í geiminn, til Alþjóðlega Geimstöðvarinnar og geymdar þar í þyngdarleysi í kringum ár.

Margir sérfræðingar segja að það sé enginn vafi á því að gæðin hafi aukist umtalsvert við geimdvölina og búist er við að flaskan seljist fyrir metfé, jafnvel allt að milljón dollurum.

Með í kaupunum fylgir samskonar flaska (Petrus 2000 árgangur)sem aldrei hefur ferið í geimferð, alveg ókeypis, þannig að væntanlegur kaupandi mun geta borið gæði vínsins fyrir og eftir geimferð, fari svo að flöskurnar verði opnaðar.  Reyndar mun "jarðbundna" flaskan kosta allt að 10.000, dollara, þannig að ef "lífsreynda" flaskan selst á milljón, má líta á það sem 1% afslátt.

Hér er svo grein frá Decanter, sem segir frá smökkun á annarri "geimferðarflösku" og þar er talað um að hún sé 2 til þremur árum á undan "á þróunarbrautinni".

Það er reyndar ekkert minnst á kolefnissporið, sem kom mér nokkuð á óvart.

En svo fór ég að velta því fyrir mér hvernig þetta hljómar á Íslenskunni.  Myndi ég segja að verið sé að bjóða upp "geimelt" vín?

 

 

 

En hún snýst nú samt, eða "einræði vísindanna"?

Sem betur fer gerist það enn reglulega að ég rekst á greinar sem fá mig til að "hugsa", það er að segja heldur dýpra en ég geri í amstri dagsins, af því er "nóg til".

Nú nýverið rakst ég á eina slíka á vefritinu "Unherd".  Þar fjallar Matthew B. Crawford,  um breytt hlutverk vísindanna undir fyrirsögninni "How Science Has Been Corrupted".

Greinin hans er það löng að sjálfsagt þykir mörgum nóg um og slíkt ekki vænlegt til vinsælda nú til dags, en ég verð að segja að mér þótti lestrartímanum vel varið.

Það má alltaf deila um innihaldið, en greinin "ljáði mér" athyglisvert sjónarhorn og vakti mig til umhugsunar. Ég get í raun ekki gefið frá mér betri meðmæli en það.

Crawford fjallar um "stofnana/fyrirtækjavæðingu" vísíndanna, vald þeirra og tiltrú eða trú okkar (almennings) til þeirra eða á þeim.

Þar skiptir líklega ekki síst máli hvort við eigum nokkurn möguleika á því að sannreyna þau, eða hvort við (rétt eins og í trúarbrögðum) ákveðum að fylgja ákveðnum einstaklingum eða einstaklingi (Messíasi?) og/eða "hjörðinni okkar".

Ég get ekki annað en hvatt alla til að gefa sér tíma til að lesa greinina og velta málunum fyrir sér.

Ég reikna með að mismunandi aðilar komist að mörgum mismunandi niðurstöðum, það er ekkert nema jákvætt.

En á meðal þess sem vakti mína athygli, er eftirfarandi:

"The pandemic has brought into relief a dissonance between our idealised image of science, on the one hand, and the work “science” is called upon to do in our society, on the other. I think the dissonance can be traced to this mismatch between science as an activity of the solitary mind, and the institutional reality of it. Big science is fundamentally social in its practice, and with this comes certain entailments.

As a practical matter, “politicised science” is the only kind there is (or rather, the only kind you are likely to hear about). But it is precisely the apolitical image of science, as disinterested arbiter of reality, that makes it such a powerful instrument of politics. This contradiction is now out in the open. The “anti-science” tendencies of populism are in significant measure a response to the gap that has opened up between the practice of science and the ideal that underwrites its authority. As a way of generating knowledge, it is the pride of science to be falsifiable (unlike religion).

Yet what sort of authority would it be that insists its own grasp of reality is merely provisional? Presumably, the whole point of authority is to explain reality and provide certainty in an uncertain world, for the sake of social coordination, even at the price of simplification. To serve the role assigned it, science must become something more like religion.

The chorus of complaints about a declining “faith in science” states the problem almost too frankly. The most reprobate among us are climate sceptics, unless those be the Covid deniers, who are charged with not obeying the science. If all this has a medieval sound, it ought to give us pause.

We live in a mixed regime, an unstable hybrid of democratic and technocratic forms of authority. Science and popular opinion must be made to speak with one voice as far as possible, or there is conflict. According to the official story, we try to harmonise scientific knowledge and opinion through education. But in reality, science is hard, and there is a lot of it. We have to take it mostly on faith. That goes for most journalists and professors, as well as plumbers. The work of reconciling science and public opinion is carried out, not through education, but through a kind of distributed demagogy, or Scientism. We are learning that this is not a stable solution to the perennial problem of authority that every society must solve.

The phrase “follow the science” has a false ring to it. That is because science doesn’t lead anywhere. It can illuminate various courses of action, by quantifying the risks and specifying the tradeoffs. But it can’t make the necessary choices for us. By pretending otherwise, decision-makers can avoid taking responsibility for the choices they make on our behalf.

Increasingly, science is pressed into duty as authority. It is invoked to legitimise the transfer of sovereignty from democratic to technocratic bodies, and as a device for insulating such moves from the realm of political contest.

Over the past year, a fearful public has acquiesced to an extraordinary extension of expert jurisdiction over every domain of life. A pattern of “government by emergency” has become prominent, in which resistance to such incursions are characterised as “anti-science”.

But the question of political legitimacy hanging over rule by experts is not likely to go away. If anything, it will be more fiercely fought in coming years as leaders of governing bodies invoke a climate emergency that is said to require a wholesale transformation of society. We need to know how we arrived here.".

...

"For authority to be really authoritative, it must claim an epistemic monopoly of some kind, whether of priestly or scientific knowledge. In the 20th century, especially after the spectacular successes of the Manhattan Project and the Apollo moon landing, there developed a spiral wherein the public came to expect miracles of technical expertise (flying cars and moon colonies were thought to be imminent). Reciprocally, stoking expectations of social utility is normalised in the processes of grant-seeking and institutional competition that are now inseparable from scientific practice.

The system was sustainable, if uneasily so, as long as inevitable failures could be kept offstage. This required robust gatekeeping, such that the assessment of institutional performance was an intra-elite affair (the blue-ribbon commission; peer review), allowing for the development of “informal pacts of mutual protection”, as Gurri puts it. The internet, and the social media which disseminate instances of failure with relish, have made such gatekeeping impossible. That is the core of the very parsimonious and illuminating argument by which Gurri accounts for the revolt of the public."

...

"

Public opinion polls generally indicate that what “everybody knows” about some scientific matter, and its bearing on public interests, will be identical to the well-institutionalized view. This is unsurprising, given the role the media plays in creating consensus. Journalists, rarely competent to assess scientific statements critically, cooperate in propagating the pronouncements of self-protecting “research cartels” as science.

Bauer’s concept of a research cartel came into public awareness in an episode that occurred five years after his article appeared. In 2009, someone hacked the emails of the Climate Research Unit at the University of East Anglia in Britain and released them, prompting the “climategate” scandal in which the scientists who sat atop the climate bureaucracy were revealed to be stonewalling against requests for their data from outsiders. This was at a time when many fields, in response to their own replication crises, were adopting data sharing as a norm in their research communities, as well as other practices such as reporting null findings and the pre-registration of hypotheses in shared forums.

The climate research cartel staked its authority on the peer review process of journals deemed legitimate, which meddling challengers had not undergone. But, as Gurri notes in his treatment of climategate, “since the group largely controlled peer review for their field, and a consuming subject of the emails was how to keep dissenting voices out of the journals and the media, the claim rested on a circular logic”.

One can be fully convinced of the reality and dire consequences of climate change while also permitting oneself some curiosity about the political pressures that bear on the science, I hope. Try to imagine the larger setting when the IPPC convenes. Powerful organisations are staffed up, with resolutions prepared, communications strategies in place, corporate “global partners” secured, interagency task forces standing by and diplomatic channels open, waiting to receive the good word from an empaneled group of scientists working in committee.

This is not a setting conducive to reservations, qualifications, or second thoughts. The function of the body is to produce a product: political legitimacy."

...

"

As UK epidemiologist Neil Ferguson said to the Times last December: “It’s a communist one-party state, we said. We couldn’t get away with [lockdowns] in Europe, we thought… and then Italy did it. And we realised we could.” He added that “These days, lockdown feels inevitable.”

Thus, what had seemed impossible due to the bedrock principles of Western society now feels not merely possible but inevitable. And this complete inversion happened over the course of a few months.

Acceptance of such a bargain would seem to depend entirely on the gravity of the threat. There is surely some point of hazard beyond which liberal principles become an unaffordable luxury. Covid is indeed a very serious illness, with an infection fatality rate about ten times higher than that of the flu: roughly one percent of all those who are infected die. Also, however, unlike the flu this mortality rate is so skewed by age and other risk factors, varying by more than a thousand-fold from the very young to the very old, that the aggregate figure of one percent can be misleading. As of November 2020, the average age of those killed by Covid in Britain was 82.4 years old.

In July of 2020, 29 % of British citizens believed that “6-10 percent or higher” of the population had already been killed by Covid. About 50% of those polled had a more realistic estimate of 1%. The actual figure was about one tenth of one percent. So the public’s perception of the risk of dying of Covid was inflated by one to two orders of magnitude. This is highly significant.

Public opinion matters in the West far more than in China. Only if people are sufficiently scared will they give up basic liberties for the sake of security – this is the basic formula of Hobbes’s Leviathan. Stoking fear has long been an essential element of the business model of mass media, and this appears to be on a trajectory of integration with state functions in the West, in a tightening symbiosis. While the Chinese government resorts to external coercion, in the West coercion must come from inside; from a mental state in the individual. The state is nominally in the hands of people elected to serve as representatives of the people, so it cannot be an object of fear. Something else must be the source of fear, so the state may play the role of saving us. But playing this role requires that state power be directed by experts.

Early in 2020, public opinion accepted the necessity of a short-term suspension of basic liberties on the supposition that, once the emergency had passed, we could go back to being not-China. But this is to assume a robustness of liberal political culture that may not be warranted. Lord Sumption, a jurist and retired member of the UK’s Supreme Court, makes a case for regarding lockdowns in the West as the crossing of a line that is not likely to get uncrossed. In an interview with Freddie Sayers at UnHerd, he points out that, by law, the government has broad powers to act under emergency. “There are many things governments can do, which it is generally accepted they should not do. And one of them, until last March, was to lock up healthy people in their homes.”"

...

"“Following the science” to minimise certain risks while ignoring others absolves us of exercising our own judgment, anchored in some sense of what makes life worthwhile. It also relieves us of the existential challenge of throwing ourselves into an uncertain world with hope and confidence. A society incapable of affirming life and accepting death will be populated by the walking dead, adherents of a cult of the demi-life who clamour for ever more guidance from experts.

It has been said, a people gets the government it deserves."

En ég ítreka hvatningu mína til allra að lesa greinina alla.

 

Verðbólgan að koma?

Það eru miklar líkur á því að verðbólga muni aukast á næstu mánuðum.  Ekki eingöngu á Íslandi, heldur víðast um heiminn.

Það mun líklega hrikta í kenningum sem hafa verið áberandi upp á síðkastið, um að hægt sé að prenta peninga út í hið óendanlega, án þess að "nokkuð gerist".

Meira að segja Eurosvæðið (þar sem lítið hefur gerst í langan tíma) er farið að sjá hækkandi verðbólgu.

Þannig er verðbólgan Luxembourg 3.3%, 2.1% í Þýskalandi, í Litháen er hún 2.4 og á Spáni 1.9%.  Hér er miðað við HICP (Harmonized Index Consumer Prices) frá "Sambandinu".  Þessar tölur eru fyrir apríl (og eru líklega bráðabirgða).  Nýjustu tölur frá Íslandi eru þar síðan í mars og þá var verðbólgan þannig mæld 3.8%.

Eurosvæðið í heild hefur verðbólgu upp á 1.3% (tölur frá mars), en meðaltalið segir lítið (þó að ýmsum á Íslandi sé tamt að nota það), enda er til dæmis en verðhjöðnun í Grikklandi er enn 0.8% (apríl), sem er þó skömminni skárra en þegar hún var 2% í mars. Verðhjöðnun er sérstaklega eitruð fyrir ríki eins og Grikkand, sem skuldar svo gott sem tvöfalda þjóðarframleiðslu sína.

Í Bandaríkjunum var verðbólga 2.3% í mars, sú hæsta frá 2018.

Á Íslandi mun það duga skammt að ætla að "berja" á fyritækjum, kostnaður þeirra hefur aukist og verð á innfluttum vörum og hráefni mun líklega hækka verulega næstunni.  Hefur einhver heyrt um að kostnaður s.s. raforka, hitaveita, laun eða annar kostnaður hafi lækkað? Hefur einhver trú á því að húsaleiga, eða annar húsnæðiskostnaður muni lækka?

Hvað skyldi kostnaður fyrirtækja af sóttvarnaraðgerðum vera?

Eftirspurn eftir stáli og málmum hefur aukist hratt og verð hækkað. Kopar hefur hækkað um fast að 90% á síðasta ári, hveiti hefur ekki verið dýrara síðan 2013.

Soyabaunamjöl hefur hækkað um 40% á u.þ.b. ári og kostnaðurinn við að ala sláturfé á maís, hefur víða hækkað um fast að 100%.

Framtíðarverð á kaffi hefur hækkað um ca. þriðjung og sykur hefur sömuleiðis hækkað í slíkum viðskiptum.

Víða er því spáð að "hrávara" muni hækka að meðaltali um 10% það sem eftir lifir árs, eða næstu 12 mánuðum.

Mest af þessu eru líklega bein og óbein áhrif viðbragða heimsins við "veirunni".

Hvernig þetta allt spilast eigum við eftir að sjá, því spámennska er eitt og raunveruleikinn annar.

Engin veit hvað framtíðin ber í skauti sér, og eins og maðurinn sagði, ber að varast alla spádóma, sérstaklega um framtíðina.

En það er vert að velta því fyrir sér fyrir hagfræðinga sem og áhugamenn um slík fræði hvernig "veiran" hefur áhrif á hagkerfin.

Hvað gerist t.d., þegar flestir eru heima hjá sér og hella upp á kaffi í sínum vélum (sem oftar en ekki leiðir til að kaffi fer til spillis og eftirspurn eftir kaffi eykst) en spara með því fé, sem hægt er að nota til annars.  Á meðan borgar hið opinbera laun kaffigerðarmannana, og heldur þannig uppi eftirspurn (í raun eykur hana) jafnframt því að stuðla að sóun á kaffi og aukinni eftirspurn eftir því.

Ef þetta er margfaldað yfir allar starfsgreinar, hver verður útkoman?

Halló verðbólga?

Halló vaxtahækkanir?

Seðlaprentun þegar eftirspurn dregst saman er annað en seðlaprentun þegar eftirspurn er að aukast, eða útlit fyrir slíkt.

Líklega eru flestir seðlabankar í heiminum að hugleiða vaxtahækkanir, en hvenær þær koma til framkvæmda er erfiðara að sjá, þar ræður líka pólítískt andrúmsloft nokkru um.

En líklega er veruleg verðbólga nokkurn vegin óumflýjanleg.

En líklega bíta verkfæri seðlabankans á Íslandi fljótar nú þegara svo margir hafa flutt húsnæðislán sín yfir í óverðtryggð lán, með breytilegum vöxtum.

 

 

Hækkunin kom mikið á óvart

Finnar vilja fara varlega í fjármálum

Finnar (hið opinbera) fara alla jafna varlega í fjármálum og fjármálakreppan sem setti landið í heljargreipar seint á síðustu öld dró ekki úr því.

Vissulega hefur staðan, eins og hjá svo mörgum öðrum, versnað undanfarin áratug, og Finnland uppfyllir ekki lengir þau skilyrði sem sett eru Euroþjóðunum.  Það gera þau reyndar fæst.

Ætli það séu ekki 6 eða 7 af þeim.

Það er ekki óeðlilegt að deilt sé um fjárlög og þátttöku þjóða í "Neyðarsjóði Evrópusambandsins", um er að ræða stórar upphæðir og í raun fjármagnsfærslur á milli þjóða. 

Raunar eru enn 10 þjóðir sem hafa ekki samþykkt "Neyðarsjóðssamninginn" á þjóðþingum sínum, þar á meðal ríki eins og Þýskaland, Holland, Finnland og Pólland.

Í Þýskalandi fór málið fyrir Stjórnlagadómstól landsins, sem  gaf grænt ljós fyrir viku síðan, en setti svo marga fyrirvara að líklegt þykir að þar muni koma til nýrra málaferla, sem hugsanlega gætu staðið svo árum skiptir.

En þetta sýnir hvað ákvarðanir og aðgerðir geta tekið langan tíma innan "Sambandsins", nú þegar u.þ.b. 14 mánuðir eru síðan "veirufaraldurinn" hófst, hyllir undir að "Neyðarsjóðurinn" komist á laggirnar, en er þó alls ekki útséð enn hvenær það verður.

En "faraldurinn" hefur skerpt á ójafnvæginu sem ríkir í fjármálum Euroríkjanna, sem sést á meðfylgjandi línuriti, sem sýnir Target 2, "balansinn".

En með örfáum undantekningum stefnir Target aðeins í eina átt, og ekki til jafnvægis.  Finnar hafa jafnan verið plúsmegin og hefur "balans" þeirra því sem næst 16 faldast síðan 2008.

Harðar deilur á finnska þinginu